ژن درمانی نوعی روش درمان یا پیشگیری از بیماری است که دستورالعمل‌های ژنتیکی درون سلول‌های یک فرد را فعال می‌کند. ژن‌ها در واقع نمود ظاهری تمام جنبه‌های زندگی یک سلول هستند؛ آنها کُدی را درون خود نگه می‌دارند که سلول‌ها را قادر به رشد، عملکرد و تقسیم می‌کند.
اولین ژن درمانی موفق در ایران به روش CAR_T Cell در بیمارستان مرکز طبی کودکان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است. بیمار یک پسر 5 ساله مبتلا به سرطان خون از نوع لوکمی لنفوبلاستیک حاد است که سه نوبت سابقه بازگشت یا عود بیماری داشته و به شیمی درمانی رایج پاسخ نداده است.
این کودک بعد از گذشت بیش از دو ماه از تزریق سلول‌های کار تی سل در شرایط بالینی مناسب و بدون حضور سلول‌های بدخیم در خون مغز استخوان است.
دستیابی به این دستاورد جدید در ایران نزدیک به 7 سال زمان برده است؛ بیماران سرطان خونی که پیوند در آنها جواب نداده است به احتمال 70 درصد با روش ژن‌درمانی بهبود می‌یابند.
تاکنون فقط دو شرکت چند ملیتی انحصار درمان سرطان با روش ژن درمانی را در اختیار داشتند، بنابراین موفقیت دانشمندان ایرانی در استفاده از این روش درمانی، یکی از مهمترین دستاوردها در حوزه درمان و پیشگیری در سال های اخیر محسوب می شود.
واقعیت این است که رشد و شکوفایی علمی ایران در چهار دهه اخیر بر هیچ‌کس پوشیده نیست. نگاهی به پیشرفت های ایران در عرصه های مختلف صنعتی، نظامی و علمی نیز نشان می دهد که فشارهای همه جانبه دشمنان در مهار مولفه های قدرت جمهوری اسلامی ناکام مانده است.
ایران پس از انقلاب اسلامی توانست در مسیر کاهش وابستگی ها حرکت کند و اکنون برخی شاخص های اقتصادی همچون افزایش تولید ناخالص داخلی و پیشرفت های صنعتی، هسته ای، هوافضا و علمی که همه در شرایط تحریم ها حاصل شده است، نشان دهنده موفقیت و پیشرفت های ایران اسلامی است.
در زمینه فناوری و تحقیقات سلول‌های بنیادی ایران جزء 10 کشور برتر جهان محسوب می‌شود و محققان ایرانی توانسته‌اند از سلول‌های بنیادی حتی در پیوندهای مغز و استخوان، پوست و ترمیم بافت آسیب‌دیده قلب استفاده کنند. همچنین در پژوهشکده رویان اصفهان شبیه‌سازی سلول‌های بنیادی انجام شده است.
هم اینک 840 دانشمند از دانشگاه‌های مختلف ایران در فهرست یک درصد و همچنین حدود یک هزار و 800 دانشمند ایرانی نیز در جمع دو درصد دانشمندان برتر بینالمللی هستند.
داده‌های سامانه «جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان (نما) حاکی از آن است که شمار پژوهشگران ایرانی در شاخص «پژوهشگران پراستناد» از هشت به 15 پژوهشگر در سال 2021 رسیده است. جایگاه جهانی ایران در «شاخص جهانی نوآوری» بهبود یافته و از رتبه 67 در سال 2020 به رتبه 60 در سال 2021 میلادی رسیده است.
واضح است که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران فقط اثرگذاری سیاسی و بینالمللی نداشته بلکه دستاوردهای اقتصادی، فناوری و عمرانی فراوان نیز به همراه داشته است که دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در حوزه پزشکی از جمله ساخت واکسن کرونا، شبیه‌سازی سلول‌های بنیادی و استفاده از ژن درمانی برای درمان سرطان، از جدیدترین مصداق های آن به شمار می رود.
«روح الله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ایران در اینباره گفته است: "فعالیت در حوزه ژن درمانی و مهندسی بافت علاوه بر ایجاد ارزش افزوده هزار درصدی برای کشور، نیاز اول کشور نیز هست زیرا اولویت همه جوامع در درجه اول سلامتی است."
نویسنده: حسن عقیقی سلماسی
117
