وال پست یکی از اجزای مهم و حیاتی در طراحی سازه‌های فولادی و بتنی است که از آن برای ایجاد پایه‌ها و ستون‌های اصلی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این ستون‌ها می‌توانند در مواجهه با عوامل مختلفی مانند زلزله و باد مقاومت خوبی داشته باشند.
مهمترین نکته در مورد وال پست‌ها این است که باید مطابق با الزامات قانونی و مقررات مربوط به ساخت و ساز منطقه‌ای و ملی ساخته شوند. این مقررات به شکل کد‌های ساختمانی مختلفی در هر منطقه تعریف می شوند. بنابراین، برای ایجاد سازه‌هایی با مقاومت بالا در برابر زلزله و باد، باید با مقررات منطقه‌ای و ملی آشنا شوید و از وال پست‌ها به شکلی که در این مقررات تعریف شده است، استفاده کنید.
ضرورت اجرای وال پست
بعد از زلزله کرمانشاه که درسال 1396 رخ داد، توجه ویژه‌ای به بحث وال‌پست‌ها شده است. موضوع وال‌پست مسئله جدیدی در مهندسی عمران نیست و در فصل چهارم استاندارد 2800 که مربوط به طراحی لرزه‌ای اجزای غیرسازه‌ای است نیز از قبل وجود داشته است.
اما به طور کلی ساختمان تنها در صورتی ایمن نامیده می‌شود که پس از وقوع زلزله، افراد حاضر در ساختمان سالم و بدون آسیب باقی بمانند. این ایمنی به عنوان اولویت اصلی مهندسین سازه در طراحی و اجرای سازه‌ها در نظر گرفته می‌شود. به منظور ایمنی افراد، تمامی اجزای سازه باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که در صورت زلزله، سلامت این افراد به خطر نیفتند.
علاوه بر ایمنی افراد، ساختمان باید تضمین کند که تجهیزات و سرویس‌های ارائه‌شده در ساختمان (مانند برق، آب، گاز و سایر خدمات) نیز در صورت وقوع زلزله سالم باقی بمانند. این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا ممکن است در مواقع اضطراری نیاز به این تجهیزات داشته باشیم.
در صورت نبود یکپارچگی مناسب بین این اجزا و عدم توانایی آنها در تحمل نیروهای زلزله، ممکن است خرابی و آسیب‌های جانی و مالی وارد شود. به‌عنوان مثال، تیغه‌ها و میانقاب‌ها به عنوان اجزای غیرسازه‌ای بسیار حیاتی هستند و اگر عملکرد صحیح آنها تضمین نشود، ممکن است سبب تلفات جانی و مالی غیر قابل جبرانی شود.
ویژگی‌های وال پست
وال پست‌ها به عنوان ستون‌های عمودی در ساختمان‌ها با ویژگی‌ها و خصوصیت‌هایی که آنها را به گزینه‌ی مناسب برای سازه‌های مقاوم در برابر عوامل طبیعی تبدیل می‌کنند، شناخته می‌شوند. در زیر ویژگی‌های اصلی وال پست‌ها را توضیح می‌دهیم:
مقاومت در برابر فشار عمودی: وال پست‌ها از جنس های مقاوم و سخت مانند فولاد یا بتن مسلح ساخته می‌شوند که قدرت مقاومت به فشار عمودی را دارند. این ویژگی اهمیت بسیاری در تحمل وزن سازه دارد و ساختمان‌ها را از فشار‌های ناشی از وزن خود و بارهای زنده (مثل بارهای باد) محافظت می‌کند.
قابلیت جذب انرژی: وال پست‌ها می‌توانند به عنوان عناصر جذب کننده‌ی انرژی در سازه عمل کنند. این به این معناست که در صورت وقوع زلزله یا تکانه‌های باد، وال پست‌ها توانایی جذب و تخلیه انرژی را دارند و از تخریب سازه جلوگیری می‌کنند.
اثرات مثبت بر توزیع نیرو: وال پست‌ها به توزیع نیروهای عمودی به طور یکنواخت در ساختمان کمک می‌کنند. این توزیع منظم نیروها باعث می‌شود تا تأثیر زلزله‌ها و نیروهای باد به تساوی بر روی سازه توزیع شود و از تمرکز نیروها در نقاط ضعف جلوگیری کند.
امکان اتصال به دیگر اجزا: وال پست‌ها به سادگی به دیگر اجزا و عناصر سازه متصل می‌شوند. این پیوند و ارتباط قوی با بقیه اجزای سازه باعث پایداری و مقاومت سازه در برابر عوامل طبیعی می‌شود.
الزامات قانونی و مقررات ملی
در اینجا، برخی از نکات اصلی و الزامات قانونی که در بندهای 4، 5 و 6 قانون استاندارد 2800 و مقررات ملی ساختمان به آنها اشاره شده است را توضیح می‌دهیم:
ارتفاع دیوارها: مقررات ملی ساختمان مشخص می‌کنند که دیوارهایی که ارتفاع بیشتر از 1.8 متر دارند باید به خوبی مهار شوند. این اقدام به منظور افزایش پایداری و مقاومت سازه‌ها در برابر نیروهای خارجی نظیر زلزله و باد انجام می‌شود.
حداکثر طول دیوارها: حداکثر طول مجاز هر دیوار غیرسازه ای که میان دو کلاف قائم قرار گرفته است نباید بیشتر از ۶ متر یا ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد.
ارتفاع دیوارها از کف: طبق مقررات ملی ساختمان، حداکثر ارتفاع دیوارهای غیرسازه‌ای از کف 3.5 متر می‌باشد.
مهار لبه‌های قائم و افقی دیوارها: لبه های افقی دیوارهای غیر سازه ای چون در کل ارتفاع قرار ندارند؛ باید با کلاف های فولادی یا ناودانی های نمره ۶ مهار شوند
رعایت دتایل‌های استاندارد 2800: رعایت دتایل‌های استاندارد 2800 از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا در آن به جزئیات اجرایی مهم در ساخت و نصب مواد و اجزا برای ایجاد سازه‌های مقاوم در برابر عوامل طبیعی پرداخته می شود.
رعایت این مقررات و استانداردها می‌تواند به تقویت پایداری و ایمنی سازه‌ها در مواجهه با عوامل طبیعی مانند زلزله و باد کمک کند و از تخریب ناشی از این عوامل جلوگیری نماید.
مراحل اجرای وال پست
در ابتدا باید بدانیم با توجه به نوع ساختمان و نبشی مناسب وال پست، مصالح مورد نیاز و نحوه اجرا اندکی تغییر می‌کند. اما روشی که در ادامه ارائه می‌دهیم، برای اجرای کلی وال پست‌ها کفایت می‌کند.
قبل از بتن ریزی سقف، باید بیس پلیت زیر و روی تیرهای بتنی و محل اجرای وال پست نصب شود. در صورتی‌که بیس پلیت قبل از بتن ریزی اجرا نشود، پلیت‌ها حتما باید توسط رول بولت از بالا و پایین به تیرها متصل شوند. در هیچ حالتی از میخ‌های فولادی به طول ۳ سانتیمتر برای نصب پلیت‌ها به تیرها و از میلگرد برای نصب وال پست به تیرها استفاده نشود.
قبل از جوشکاری وال پست‌ها، ابعاد داخلی ساختمان باید اندازه گیری شوند تا در مرحله دیوار چینی مشکلی به وجود نیاید. حداقل پروفیل مصرفی برای وال پست نبشی باید ۵ میلیمتر باشد، اما همچنان باید بر اساس نقشه‌های مصوب عمل شود.
شاغول بودن و همراستایی افقی وال پست‌ها در هر طبقه باید با ریسمان کشی کنترل شود. برای اتصال بهتر وال پست به دیوارهای طرفین و جلوگیری از ترک خوردن ناشی از حرکات جانبی ساختمان در مرحله نازک کاری، روی آن را با رابیتس پوشانده و با سیم گالوانیزه محکم کنید.
اگر وال پست در کنار ستون قرار دارد، حدود ۴ یا ۵ سانتیمتر فاصله بین آنها رعایت شود و این فاصله با استفاده از پلاستوفوم پر شود. جوشکاری وال پست باید توسط فردی با صلاحیت انجام شود. همچنین، موارد مربوط به وال پست باید از قبل توسط دستور کار به مجری یا سازنده ابلاغ شود
نتیجه‌گیری:
بدون شک وال پست ها یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد ایمنی و مقاومت بیشتر ساختمان‌ها در برابر زلزله، سیل و طوفان ها هستند. وقتی وال پست ها به درستی مورد استفاده قرار بگیرند، می‌توانند خسارات گسترده ناشی از این حوادث را به حداقل برساند. وال پست ها به عنوان یک عنصر حیاتی در بهبود استحکام و سازگاری با محیط زیست ساختمان‌ها عمل می‌کنند. بنابراین، آموزش طراحی وال پست و توسعه مهارت‌های مرتبط با نصب وال پست ها برای تمامی فعالان در صنعت ساخت و ساز بسیار اهمیت دارد.
