تحولات ۱۰ ماه اخیر عراق را می توان به دو بازه زمانی تقسیم کرد: از برگزاری انتخابات تا استعفای جریان صدر در ژوئن و از استعفا تاکنون. پس از انتخابات اکتبر ۲۰۲۱ رایزنی‌های سیاسی برای چینش قدرت آغاز شد، اما رفتارهای مقتدی صدر و تمایل وی برای نقش آفرینی به عنوان نفر اول سیاسی سبب شد عملا رایزنی جدی برگزار نشود. لجاجت سیاسی جریان صدر نهایتا به بن بست در معرفی رئیس جمهور و نخست وزیر جدید منجر شد و با درخواست صدر، نمایندگان این جریان از حضور در پارلمان عراق انصراف دادند تا عراق در مسیر شدت گرفتن تنش و بسته شدن هرگونه راه گفتگو حرکت کند.
صدمات درگیری و آشوب های اخیر در عراق
از زمان استعفای جریان صدر در ژوئن گذشته عملا نهادهای حاکمیتی عراق با آشوب‌های خیابانی هدف قرار گرفته و باز هم هرج و مرج و رفتارهای خشن بر گفتگو و رفتارهای مدنی برتری پیدا کرد. درگیری‌های خونین دوشنبه گذشته اوج آشوب و هرج و مرج در عراق پسا داعش بود که ۳۰ کشته و حدود ۷۰۰ زخمی داشته است.
اکنون نخست وزیر عراق در حالی بار دیگر بر گفتگوی ملی به عنوان راهکار خروج از بن بست سیاسی موجود تاکید دارد که پیش از این بارها چارچوب هماهنگی شیعی نیز گفتگوی ملی را راه خروج از بن بست عنوان کرده بود. با این حال، جریان صدر تاکنون از هرگونه گفتگو شانه خالی کرده است. الکاظمی نیز در اواسط ماه آگوست گذشته از جریان های سیاسی عراقی خواسته بود در راستای تلاش برای برون رفت از بحران سیاسی، گفتگوهای سیاسی جدی را در بغداد آغاز کنند که این گفتگوها برگزار شد، اما جریان صدر مشارکت نکرده و پس از آن نیز هواداران آن مسیر منطقه سبز بغداد و تجمع در آن را در پیش گرفتند.
گفتگو تنها راه برون رفت از بن بست سیاسی موجود در عراق
بدون شک گفتگو تنها راه برون رفت از بن بست سیاسی موجود در عراق است، اما از یک سو این راهکار باید از حالت سمبلیک و شعاری خارج شود و دولت و شخصیت‌های سیاسی این کشور اراده جدی برای برون رفت از بن بست نشان دهند و از سوی دیگر همه جریان‌های پرنفوذ و تاثیرگذار در این گفتگوها شرکت کنند و اگر جریانی شرکت نکرد گروه‌های دیگر اراده جدی برای اجرای مصوبات گفتگو داشته باشند.
نکته مهم دیگر این است که گروه‌های عراقی باید بدون پیش شرط پای میز گفتگو حاضر شوند چرا که هرگونه پیش شرط می تواند سبب اخلال در فرایند آغاز و حین گفتگو باشد. در عین حال موضوع گفتگو نیز باید به طور شفاف مشخص باشد. عراق امروز با مجموعه ای از تنش‌ها و اختلافها مواجه است که اگر قرار باشد همه این موضوعات مورد گفتگو قرار بگیرد اساسا نمی توانند به راهکاری برای بن بست سیاسی موجود دست یابند. گسترده بودن موضوعات در حال حاضر نه نیاز عراق است و نه اینکه سبب عبور این کشور از شرایط موجود می شود.
نویسنده: سید رضی عمادی
113
