متحد غیرناتو یا خارج از ناتو به گروهی از متحدان آمریکا اطلاق می‌شود که با نیروهای مسلح واشنگتن روابط راهبردی دارند، اما عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیستند. واشنگتن مدعی است اطلاق این عنوان به متحدانش برای آنها مزایای مالی و نظامی دارد.
اقدام جو بایدن در معرفی قطر به عنوان متحد غیرناتو آمریکا دلایل متعددی دارد:
اولین دلیل، این است که قطر در منطقه غرب آسیا منافع آمریکا را مد نظر دارد و سیاست‌هایی ضد منافع واشنگتن اتخاذ نکرده و به گونه‌ای عمل نمی‌کند که آمریکا زیر سؤال رود.
خبرگزاری رویترز نوشت: "چنین به نظر می‌رسد که منافع واشنگتن در منطقه از سوی این کشور کوچک حاشیه خلیج‌فارس نمایندگی می‌شود."
دومین دلیل این است که قطر به لحاظ مادی از قابلیت‌های زیادی برخوردار است و از کشورهای ثروتمند عربی محسوب می‌شود. بنابراین، قطر به کمکهای مادی آمریکا نیازی ندارد و می‌تواند نیازهای تسلیحاتی خود را با تخفیفی که شامل متحدان این کشور است، از آمریکا تأمین کند.
این موضوع سبب می‌شود که قطر به سمت کشورهای شرقی برای تأمین نیازهای تسلیحاتی خود حرکت نکند. علاوه بر این، قطر به یک حامی خارجی قدرتمند نیاز دارد و با توجه به اینکه میزبان بزرگ‌ترین پایگاه هوایی آمریکا در خارج از این کشور است، معرفی آن به عنوان متحد غیرناتویی سبب تقویت روابط دوجانبه می‌شود.
سومین دلیل این است که قطر در تحولات منطقه غرب آسیا نقش پررنگی ایفا می‌کند که عمده این نقش هم در جهت صلح‌سازی در منطقه است. قطر سیاست خارجی فعال و پویایی دارد، با قدرت‌های متعارض در منطقه رابطه دارد، از احیای برجام استقبال می‌کند، میزبان مذاکرات خروج آمریکا از افغانستان بود، در بحران‌های منطقه‌ای نیز میزبان گروه‌های درگیر بود.
بنابراین، به نظر می‌رسد بایدن با معرفی قطر به عنوان متحد غیرناتویی آمریکا به نوعی به دوحه برای نمایندگی منافع آمریکا پاداش می‌دهد. بایدن در نامه به کنگره خاطرنشان کرده این تصمیم را با توجه به کمکهای قطر به تلاش‌‌‌های آمریکا در حوزه فعالیت سنتکام و همچنین اهمیت تعمیق همکاری‌‌‌های دوجانبه دفاعی و امنیتی میان دو کشور گرفته است.
موضوع مهم این است که اقدام بایدن در خصوص قطر سبب می‌شود که عربستان سعودی به حاشیه برود. عربستان مهم‌ترین و اصلی‌ترین قدرت عربی در حال حاضر است. در یک سال اخیر که جو بایدن وارد کاخ سفید شد، روابط عربستان و آمریکا دچار تغییر شده است.
بایدن منتقد سیاست داخلی و خارجی عربستان و به خصوص محمدبن سلمان، ولیعهد سعودی است. آمریکا در مذاکرات خروج از افغانستان به قطر و حتی تا حدودی به امارات نقش داد، در مذاکرات احیای برجام نیز از ظرفیت قطر استفاده کرد، اما نقش چندانی برای عربستان در این رخدادها قایل نشد. بنابراین، به نظر می‌رسد از مهم‌ترین پیامدهای اقدام بایدن در خصوص قطر این است که عربستان بیش از گذشته به حاشیه خواهد رفت.
نویسنده: سيدرضی عمادی
117
بیشتر بخوانید:
اهداف سفر امیر قطر به آمریکا
