قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران که کارشکنی دولت عشق آباد در مناسبات با تهران قلمداد می شود، در حالی صورت گرفته است که دو روز پیش، تهران و عشق آباد بر سر اختلاف های گازی به تفاهم رسیده بودند.
اقدام به قطع گاز ترکمنستان به ایران پیش از این نیز سابقه داشته است. دولت عشق آباد در زمستان سال 2007 میلادی نیز به اقدام مشابهی دست زد. بر اساس بیانیه شرکت ملی گاز ایران طی سه سال گذشته "مبالغ مربوط به خرید گاز به صورت کامل به شرکت ترکمنی پرداخت شده است و گفتگوهایی درباره " چگونگی بازپرداخت بدهیهای گذشته با حفظ ادعاهای ایران مبنی بر خسارت کمی و کیفی " نیز برگزار شد که در مذاکرات اخیر هم مورد توافق طرفین قرار گرفت.
اما شرکت " ترکمن گاز " به طور ناگهانی و خارج از توافق به عمل آمده و به صورت غیرمنطقی و در اقدامی مغایر با چارچوب قرارداد، با طرح این ادعا که، باید مبلغ مورد اختلاف را به سرعت دریافت کند، به قطع گاز ارسالی به ایران اقدام کرده است.
اقدام دولت عشق آباد در حالی است که، جمهوری اسلامی ایران یکی از بهترین و خوش حساب ترین خریداران گاز ترکمنستان است. ضمن آن که، خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به ایران از سوی متخصصان شرکت ملی و نفت و گاز و با هزینه ایران احداث شده است.
پیش از این، روسیه تنها خریدار گاز ترکمنستان محسوب می شد. اما از سال 2009 میلادی، با تکمیل و بهره‌برداری از دو خط لوله جدید صادرات گاز ترکمنستان به ایران، انحصار صادرات گاز این کشورکه پیش از این در اختیار شرکت گازپروم روسیه بود - در عمل از بین رفت.
با صادرات گاز ترکمنستان به ایران، علاوه بر متنوع شدن صادرات گاز ترکمنستان، این کشور مسیر جدیدی برای کسب درآمد در اختیار گرفت که این امر در حقیقت، آرزوی رهبران ترکمنستان طی سالیان طولانی محسوب می شد.
واقعیت آن است که، برغم اعتراض های طرف ترکمن ، شرکت گاز پروم روسیه همواره گاز خریداری شده از ترکمنستان را خود نرخ گذاری می کرده است. در حالی که، ایران در این زمینه تابع توافق های طرفین بوده است.
ناگفته نماند که، قراردادهای خرید و فروش گاز طبیعی نظیر قرارداد بیست ساله خرید گاز ایران از ترکمنستان، قراردادهای بلندمدتی هستند که در موارد اختلاف طرفین، صرفا" از طریق مراجعه به داور مرضی الطرفین امکانپذیر خواهد بود.
این روش در قوانین و عرف بین الملل معمول و مرسوم نیست که ، همزمان با اوج نیاز کشور خریدار به گاز، فروشنده به نوعی به مطرح کردن شرایط غیرمنطقی و غیرقانونی اقدام کند.
تهران درهمین راستا برخی رفتارهای طرف ترکمن را بر خلاف چارچوب قرارداد دوجانبه و روح معاضدت، حسن همجواری و همکاری دوکشور دانسته و در عمل تصریح کرده است که، در صورت عمل نکردن ترکمن ها به تعهدات شان، این اقدام را مصداق پیمان شکنی و موجب فسخ دائم قرارداد تجارت گاز با این کشور خواهد دانست.
با وجود فراز و نشیب های فروش گاز ترکمنستان به ایرن، در مجموع، برخی ناظران مستقل، مداخله برخی عوامل سیاسی خارجی را نیز در این زمینه نادیده نمی گیرند.
