سران ۲۹ کشور عضو ناتو در حالی سوم و چهارم دسامبر 2019 در لندن گردهم آمده اند که این ائتلاف نظامی غربی دستخوش تنش ها و اختلافات گسترده ای شده است.
می توان انتظار داشت که نشست سران ناتو در لندن که قرار بود نماد وحدت اعضای این سازمان باشد، با بروز تنش بین پاریس با واشنگتن و آنکارا به عنوان اعضای مهم ناتو به عرصه چالش و اختلاف بدل شود.
بروز اختلاف بی سابقه بین فرانسه با آمریکا و ترکیه به دلیل تکروی این دو عضو ناتو در زمینه مسائل دفاعی و نظامی است که نماد آن چراغ سبز واشنگتن به آنکارا برای حمله به شمال سوریه و تهاجم گسترده ترکیه به شمال سوریه بدون مشورت و هماهنگی با بقیه اعضای ناتو بود.
این مساله موجب اعتراض شدید امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه شد و وی در اظهاراتی بی سابقه ناتو را در وضعیت مرگ مغزی اعلام کرد.
البته این موضع مکرون علاوه بر اعتراض ترکیه و آمریکا با واکنش مخالف آلمان به عنوان عضو کلیدی اروپایی ناتو و نیز ینس استولتنبرگ دبیرکل این سازمان مواجه شد. اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به جای ناتو، مکرون را در وضعیت مرگ مغزی نامید.
آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نیز وجود ناتو را برای حراست از امنیت اروپا ضروری دانست و بر نقش آمریکا در این سازمان نظامی نیز مهر تایید زد.
مرکل گفت: ناتو، سازمانی که مکرون از آن به شدت انتقاد کرده است، بیش از همیشه باید حفظ شود و حفظ ناتو حتی بیش از دوران جنگ سرد به نفع ما است.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نیز که برای شرکت در نشست سران ناتو در لندن به سر می برد در نشست خبری مشترک با دبیرکل ناتو، به شدت از موضع مکرون درباره وضعیت ناتو انتقاد کرد.
ترامپ با "زننده" توصیف کردن انتقاد رئیس جمهوری فرانسه از ناتو گفت: هیچ کس بیشتر از فرانسه به ناتو نیاز ندارد و آمریکا کمترین نفع را از ناتو می برد و در واقع به اروپا کمک می کند.
رئیس جمهور فرانسه اخیرا تصریح کرد که سخنان وی علیه ناتو زنگ هشداری سودمند برای اعضای این ائتلاف بود و تاکید کرد که بابت گفته هایش عذرخواهی نخواهد کرد.
بحران در زمینه نقش، وظایف و ماهیت وجودی ناتو
به رغم این کنش و واکنش ها اما آنچه قابل کتمان نیست، بحران در زمینه نقش و وظایف و اساسا ماهیت وجودی ناتو است که حداقل قبلا بر اساس امنیت جمعی و هماهنگی و مشورت بین اعضا برای اقدامات نظامی قرار داشت.
"آندرس فوگ راسموسن" که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۰۱۴ دبیرکلی ناتو را برعهده داشت، آشکارا از اختلافات عمیق در میان اعضای این سازمان سخن گفت و تاکید کرد این اختلافات در تاریخ ناتو بی‌سابقه است.
به عقیده راسموسن، رویکرد ترامپ درباره اصل دفاع جمعی و همچنین اختلافاتی که با ترکیه وجود دارد و از سوی دیگر اختلاف نظر‌ها برسر تامین بودجه این سازمان موضوعاتی هستند که به احتمال زیاد نشست کنونی ناتو را در لندن بی‌ثمر خواهد گذاشت.
بزرگترین مساله در دستور کار نشست سران ناتو همان چیزی است که مکرون در اظهارات خود از آن به عنوان "مرگ مغزی" یاد کرد.
ترامپ تلاش می کند تا از تنش بین فرانسه و ترکیه حداکثر استفاده را در راستای اهداف خود درباره ناتو ببرد به ویژه این که او به دلیل رویکرد فرانسه درباره ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای مستقل دفاعی اروپایی از مکرون ناخشنود است و این اقدامات را بارها مورد انتقاد قرار داده است.
در عین حال اقدامات اخیر آمریکا و ترکیه درباره شمال سوریه که بدون مشورت با دیگر اعضای ناتو صورت گرفته است، نشان می دهد که این سازمان به تدریج در حال از دست دادن کارکرد اصلی خود یعنی هماهنگی بین اعضای آن در زمینه دفاعی و نظامی و اصل دفاع جمعی است.
به ادعای ترامپ سایر کشورهای عضو ناتو بودجه کافی برای امور دفاعی اختصاص نمی دهند.
وی در آخرین نشست ناتو در ژوییه ۲۰۱۸ که اختلاف نظر درباره هزینه های دفاعی بر بحث ها حاکم بود، از آلمان به دلیل پرداخت نکردن هزینه دفاعی کافی انتقاد کرد و حتی تهدید کرد اگر کشورهای اروپایی عضو ناتو نتوانند ۲درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی کنند، آمریکا از این پیمان خارج می شود.
ترامپ در عین حال درباره ایفای تعهدات آمریکا در این ائتلاف نظامی با توجه به سهم نامناسب اعضای آن در هزینه های ناتو ابراز تردید کرده است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
133/118
بیشتر بخوانید:
انتقاد ترامپ از سخنان مکرون درباره ناتو
افزایش تنش سیاسی بین فرانسه و ترکیه بر سر ناتو/ تحلیل
