نعنا (mentha) گیاهی بسیارمعطر است که در کنارسبزی های خوردنی دیگر زینت بخش سفره خانواده های ایرانی است ذکراین نکته ضروری است که ایرانیان علاقه خاصی به استفاده ازسبزیجات تازه دربرنامه غذایی خود دارند. گیاه نعنا همانطور که در مزارع سبزیکاری به عنوان مکمل سبزی خوردن کشت می گردد. درمزارع تولید گیاهان دارویی نیز تکثیر می گردد تا ازخواص دارویی آن استفاده شود.
نعنا گیاهی بسیارمقاوم وسازش پذیراست ازنظـــر مشخصات ظاهری دارای ساقه چهارگوش بابرگهای متقابل دندانه دار به رنک سبز و پوشیده از کرک است. نعنا انواع مختلفی دارد و گلهای آن قرمز-ارغوانی و سفید رنگ است. فصل گل دهی آن درتابستان است انواع مختلف نعنا دارای طعم وعطرملایم و مطبوع است ولی اگر جویده شود علاوه بر بوی اسانس باعــث احساس خنکی نیز در مخاط دهان می گردد.
کشت انواع نعنا به علت استفاده ای که از آنها دراسانس گیری به عمل می آید ازآغاز قرن 18 بین ملل مختلف معمول گردید. از مراکز عمده کشت آن نیز باید انگلستان، امریکای شمالی، ایتالیا و فرانسه را نام برد این گیاه در همه مناطق ایران به خصوص درطبیعت بسیار زیبای مناطق کوهستانی ایران درکنار جویهای آب و در مناطق شمالی ایران با آب وهوای مرطوب می روید، البته به واسطه مقاوم بودن گیاه درباغچه اغلب خانه ها نیزاقدام به پرورش آن می کنند.
نحوه تکثیر آن به وسیله بذر و تقسیم بوته و استفاده ازریشه های خزنده آن است. بدین صورت که براحتی می توان یک بوته نعنا را از زمین خارج کرد و پس از قطع ساقه آن ریشه را درخاک کاشت گیاه خیلی سریع در خاک مستقرمی شود و شروع به رشد می کند. شاخ و برگهای نعنا ضمن اینکه زیبایی و سرسبزی خاصی در باغچه ایجاد می کند بسیار ارزشمند است و هر روزمی توان به صورت سبزی تازه از آن استفاده کرد.
نعنا دارای ترکیبات شیمیایی متعددی است که دراین میان منتول menthol درصد بالایی را بخود اختصاص می دهد. روش استخراج آن هم تهیه اسانس نعنا است که با روش تقطیر با بخارآب است و پس ازسرد کردن می توان با روشهای آزمایشگاهی منتول را جدا نمود.
فرآورده های نعنا درصنایع غذایی، بهداشتی، دارویی و آرایشی کاربرد دارد. عصاره واسانس آن همگی دارای اثرات درمانی هستند. سرشاخه گلدار و برگ تازه گیاه اثرنیرودهنده، مقوی معده، ضد نفح و ضد تشنج دارد.
ازاسانس نعنا درتهیه انواع قرص، آب نبات، عطر، شربت و محلول های زیبایی استفاده به عمل می آید. عصاره نعنا همچنین اثر آرام کننده دردهای موضعی داشته و از ضدعفونی کننده های خوب به حساب می آید. ازعصاره نعنا با افزودن ترکیبات دیگر پمادی جهت رفع دردهای عصبی سطحی، سردردهای میگرنی و رفع دندان درد استفاده می کنند.
نعنا در ایران علاوه برمصارف مختلف دارویی، به اشکال گوناگون درمواد غذایی مورد استفاده قرارمی گیرد. پودر نعنای خشک شده بعنوان چاشنی در بسیاری از غذاها مورد استفاده قرارمی گیرد وبا افزودن آن به ماست ضمن بهترشدن طعم ماست ازخواص آن بهره می برند.
دم کرده نعنا، نیز با افزودن آب جوش به نعنای خشک و جوشاندن آن به مدت بیست دقیقه تهیه می شود که در معالجه اسپاسم جهاز هاضمه موثر است. خانواده های ایرانی از عرق نعنا نیز درموارد مختلف جهت رفع ناراحتیهای دستگاه گوارشی نظیر نفخ و تهوع استفاده می کنند. البته گفتنی است عرق نعنای تولید شده در ایران دارای کیفیت مرغوب است وعلاوه برمصارف داخلی به سایر کشورها نیز صادر می گردد.
116
