قدرت پهپادی ایران دامنه امنیت و پاسداری از مرزهای کشور را کیلومتر‌ها دورتر از از مرزهای زمینی و دریایی آن افزایش داده است. توان پهپادی ایران طی سال‌های گذشته با تمرکز بر دو عنصر کمیت و کیفیت پرنده‌های بدون سرنشین با جهش قابل توجهی همراه بوده و امروزه به قدرت پهپادی منطقه تبدیل شده و در بین کشور‌های صاحب فناوری ساخت پهپاد، جایگاه ویژه ای دارد.
پهپاد «کیان» یکی از دستاوردهای مهم حوزه پهپادی صنعت دفاعی کشور است، این پهپاد کاملاً ایرانی که مجهز به موتور میکروجت است، در فهرست پهپادهای پدافندی بومی قرار داشته و توسط متخصصان نیروی پدافند هوایی ساخته و به این نیرو الحاق شده است.
نگاهی کلی
پهپاد «کیان» یکی از دستاوردهای مهم حوزه پهپادی صنعت دفاعی کشور است. نوع کیان 1 به عنوان هدف پرنده و سنجش گر تجهیزات پدافندی مورد استفاده قرار گرفته است.
در حالی که کیان 2 مجهز به سیستم دریافت امواج راداری خصم بوده و شکارچی مراکز راداری و جنگ الکترونیک دشمن است. پهپاد کیان 1 در 6 دی 1393مورد آزمایش عملیاتی قرار گرفت و در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۵ در نمایشگاه دستاوردهای پدافند هوایی ارتش به نمایش عمومی درآمد.
این پرنده بدون سرنشین پیشرفته با دستور و حمایت فرمانده کل ارتش، توسط متخصصین جوان یگان پهپاد نیروی پدافند هوایی ارتش در زمان تقریبی یکسال طراحی، تولید و آزمایش عملیاتی شده است.مأموریت این پهپاد سنجش تجهیزات پدافند هوایی،استفاده به عنوان پهپاد هدف و نیز دارای قابلیت کاربرد به عنوان پهپاد تهاجمی انتحاری بوده و با ابعادی کوچک و مجهز به موتور میکروجت ساخته شده است.
به گفته امیر علیرضا صباحی فرد، فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ؛ پهپاد کیان که در دسته بندی پهپادهای نظامی و پدافندی قرار داد ، در دو نوع (یعنی کیان 1 و کیان 2 ) ساخته شده و با توانایی سرعت بالا به منظور ماموریت‌های رهگیری و شناسایی و با مداومت پروازی بالا و نیز انجام ماموریت‌های نقطه زنی، طراحی شده است.
پهپاد پیشرفته کیان با توسعه توانمندی پهپادی، ظرفیت پدافند هواپایه را در نیروی پدافند هوایی ارتقا می‌دهد. پهپاد کیان به منظوراجرای مأموریت های تهاجمی لازم برای عملکرد موثر شبکه پدافند هوایی کشور از جمله انهدام مراکز شنود یا جنگ الکترونیک دشمن که برای عملکرد پدافند هوایی کشور تهدید به شمار می رود مد نظر قرار گرفته اند.
پهپاد کیان در دو نوع مختلف عملیاتی شده است. هر دو پهپاد کیان 1 و کیان 2 از بوستر سوخت جامد برای شروع پرواز و رسیدن به سرعت اولیه لازم برای شروع به کار موتور جت استفاده می کنند.
کیان ١
پهپاد کیان ۱ که در دی 1393 از آن رونمایی شد با مأموریت سنجش تجهیزات پدافند هوایی و پهپاد هدف با ابعادی کوچک و با موتور میکروجت و به تعداد زیاد به خدمت گرفته شده است. این پرنده بدون سرنشین با دهانه بال ٢ متر، قابلیت حمل محموله ٣٠ کیلوگرمی با سقف پرواز نزدیک به ٥٥٠٠ متر بوده و با سرعت پیمایشی ٣٥٠ کیلومتر بر ساعت و حداکثر سرعت480 کیلومتر بر ساعت پرواز می نماید.پهپاد کیان ١ از بوستر سوخت جامد برای شروع پرواز و رسیدن به سرعت اولیه لازم برای شروع به کار موتور جت استفاده می کنند. کیان 1 به منزله مبنایی برای توسعه نوع جدیدی از این پهپاد با ابعادی دو برابر آن مورد استفاده قرار گرفت که کیان 2 نام گرفت.
کیان 2
پهپاد کیان ۲، در شهریور ۱۳۹۸ با حضور مقامات لشکری به ویژه فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی از جمله امیر سرتیپ صباحی فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش رونمایی شد. کیان ٢ بر اساس طرح موفق و عملیاتی کیان ١ با ابعادی در حدود دو برابر و برای مأموریت های متنوع ساخته شده است. از جمله مأموریت های پهپاد کیان ٢ انهدام اهداف مدنظر پدافند هوایی به صورت نقطه زن و انتحاری است.
پهپاد کیان ۲ قادر است با مداومت پروازی بسیار بالا، اهدافی بسیار دورتر از مرزهای کشور را مورد هدف قرار داده و پدافند را از خاک دشمن انجام دهد. این پهپاد با دهانه بال حدود ٣.٥ تا ٤ متر و طول حدود ٤.٥ متر ساخته شده است. این ابعاد بزرگتر نسبت به کیان ١ و بال های با ضخامت بالا که مناسب پرواز در سرعت های فروصوت است، امکان حمل سوخت بسیار بیشتری را به کیان ٢ داده است.
برد عملیاتی این پهپاد بیش از ١٠٠٠ کیلومتر عنوان شده که با توجه به بزرگی قابل توجه ابعاد کیان ٢ نسبت به کیان ١ قابل دستیابی است.امکان نصب نوعی از سیستم های دریافت کننده امواج راداری خصم نیز در درون این پهپاد وجود دارد که می تواند آن را تبدیل به یک گزینه مناسب برای نقش ضد رادار کند.
کیان ٢ از موتور جت توربین گازی کوچک و احتمالاً از نوع توربوجت در داخل بدنه استفاده می کند که دو ورودی هوای آن با طراحی بسیار پیشرفته ای به صورت منطبق بر بدنه و طرفین آن قرار گرفته اند.این پهپاد از نوع بال دلتا بوده که خصوصیات پروازی مطلوبی برای آن در سرعت های بالا ایجاد می کند. از جمله مانورپذیری بالا که برای افزایش دقت در انهدام هدف نیز به کار می آید.پهپاد کیان ٢ نیز مثل مدل قبلی خود یعنی کیان ١ از بوستر سوخت جامد برای شروع پرواز و رسیدن به سرعت اولیه لازم برای شروع به کار موتور جت استفاده می کنند.
مشخصات فنی جزیی این پهپاد نیز مانند نسخه اول خود اعلام نشده است. اما شناسایی، نقطه زنی و سرکوب سامانه های راداری پدافندی دشمن از ماموریت‌های اصلی آن عنوان شده است. این پهپاد ظرفیت پدافند هواپایه را در نیروی پدافند هوایی ارتقا می‌دهد.
کیان 2 می‌تواند به صورت نقطه‌زن در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر به پرواز درآید و هدف‌گیری کند. پهپادهای انتحاری مانند کیان 2 در کنار بمب ها و موشک های نقطه زن به عنوان یکی از ابزارهای تهاجمی اما با قیمت ارزان در اختیار فرماندهان نیروهای عملیاتی در سراسر کشور قرار دارند. برخی از این پهپادها بر اساس تغییر پهپادهای شناسایی قدیمی برای مأموریت انتحاری آماده شده و برخی با خصوصیات جدید مانند کیان 2 به عنوان سلاحی جدید طراحی شده اند. وجود این پهپادها سبب می شود تا آرایه تجهیزات تهاجمی نیروهای مسلح در برابر گستره متنوع تهدیدات دشمن، کاملتر شده و در مجموع امکان برتری یافتن بر آن را افزایش دهد.
حضور در رزمایش‌ها
پهپاد کیان در سال 1393 در رزمایش اقتدار ارتش برای نخستین بار جهت ارزیابی سامانه‌های راداری و موشکی این قرارگاه به عنوان هدف پرنده مورد آزمایش عملیاتی قرار گرفت.
به گفته امیر سرتیپ دوم شاهرخ شهرام سخنگوی قرارگاه پدافند هوایی در رزمایش محمد رسول الله (ص) این پهپاد در منطقه عمومی رزمایش جهت اجرای عملیات حاضر و توسط سامانه راداری مرصاد شناسایی و با موشک ضد هوایی شلمچه نابود شد. همچنین در سومین روز از این رزمایش این پهپاد به همراه پهپاد حازم بر فراز دریای عمان به پرواز درآمده و توسط سامانه اسکای گارد مورد هدف قرارگرفتند.
در دی ماه 1399 نیز روابط عمومی ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که در اجرای مرحله اصلی تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش، پهپادهای انتحاری برد بلند که ظاهرا پهپاد کیان 2 بودند با طی مسافت 1400 کیلومتر از سواحل مکران هدف پیش‌بینی‌شده در منطقه تمرین در سمنان را با موفقیت منهدم کردند. امیر دریادار موسوی معاون عملیات و سخنگوی تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش با بیان اینکه برای تمام تهدیدات هوایی، زمینی و دریایی طرح‌های عملیاتی متناسب پیش‌بینی شده است، گفت: با تلاش جهادگران ارتش جمهوری اسلامی ایران مداومت پروازی پهپادهای انتحاری ارتش به‌صوررت مستمر تا 2000 کیلومتر افزایش یافته است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
