قرارداد هوشمند را می‌تواند قراردادی تعریف کرد که به‌صورت خودکار کار می‌کند. در این نوع قراردادها که در واقع کدهای رایانه‌ای هستند، هر زمان که شرایط از پیش‌تعیین‌شده‌ای محقق شوند، قرارداد اجرا می‌شود. اسمارت کانترکت‌ها مفهومی انقلابی به حساب می‌آیند و اهمیت آنها در فضای ارزهای دیجیتال بسیار بسیار پررنگ است.
قرارداد هوشمند اتریوم چیست؟
قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract)، یک توافق‌نامه دیجیتال است که به‌صورت کدهای کامپیوتری کار می‌کند. در واقع مفاد این قرارداد در کدها نوشته می‌شود. قرارداد هوشمند اتریوم روی بلاک چین اتریوم کار می‌کند که خود شبکه‌ای از رایانه‌های غیرمتمرکز است. این رایانه غیرمتمرکز وظیفه تأیید و ثبت تراکنش‌ها و تعاملات مالی کاربران را بر عهده دارد.
به محض این که یک قرارداد هوشمند روی شبکه بلاک چینی منتشر می‌شود، کارش را شروع و به‌صورت خود با محقق‌شدن شرایط قرارداد، یک فرآیند یا کار خاص را آغاز می‌کند. مهمترین نقش قراردادهای هوشمند حذف واسطه‌هاست.
وقتی می‌گوییم واسطه‌ها در قرارداد هوشمند حذف می‌شوند، یعنی دیگر نیازی نیست کسی تحقق یک قرارداد را اثبات کند و کدهای کامپیوتری این کار را انجام می‌دهند. این موضوع باعث افزایش شفافیت، کارایی و امنیت می‌شود.
کاربردهای قرارداد هوشمند اتریوم در بازار ارزهای دیجیتال
کاربرد قراردادهای هوشمند اتریوم در بازار را می‌توان در دسته‌بندی‌های زیر جای داد:
دیفای
حوزه NFTها
توکنیزه‌کردن سهام
مدیریت زنجیره تأمین
بازی و اقتصاد مجازی
دیفای (DeFi)
اعطای وام: یکی از کاربردهای قرارداد هوشمند اتریوم در بازار اعطا و دریافت وام است. این قابلیت تنها پس از ظهور اسمارت کانترکت‌ها مهیا شد. کاربران می‌توانند با استفاده از قراردادهای هوشمند روی پلتفرم‌هایی مثل آوه (Aave) و کامپاند (Compound) وام بگیرند و سرمایه‌های خود را در قالب وام در اختیار کاربران دیگر بگذارند
صرافی‌های غیرمتمرکز: تولد صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌واسطه اسمارت کانترکت‌ها بود. از آنجایی که نیازی به یک نهاد متمرکز (مثلاً شرکت) برای پشتیبانی از این نوع صرافی‌ها نیست، به آنها صرافی غیرمتمرکز می‌گویند. در این صرافی‌ها کاربران با یکدیگر معامله می‌کنند و هیچ واسطه‌ای در میان نیست. مدیریت معاملات در این صرافی‌ها بر عهده قراردادهای هوشمند است.
بیمه: بیمه نوعی قرارداد است. قراردادهای هوشمند در این حوزه برای خودکارسازی فرآیندهای استفاده می‌شوند. در واقع یکی از پرکاربردترین نوع استفاده از قراردادهای هوشمند توسط نهادهای سنتی نیز در صنعت بیمه است.
کشت سود: کشت سود (Yield Farming) یعنی کاربران در ازای استیک‌کردن (Stake) یا سهام‌گذاری سرمایه‌های خود سود دریافت کنند. بدون قرارداد هوشمند ارائه چنین خدماتی غیرممکن است.
توکن‌های غیرمثلی
توکن‌های غیرمثلی یا ان‌اف‌تی‌ها (NFT) از جمله محصولاتی هستند که به‌واسطه قراردادهای هوشمند اتریوم متولد شدند. این قراردادها به کاربران اجازه می‌دهند که مالکیت آثار هنری و غیرهنری خود را روی بلاکچین و در قالب توکن‌ها احراز کند.
علاوه بر آثار هنری، امروز بسیاری از موارد دیگر مثل سند املاک نیز روی قراردادهای هوشمند بلاک چینی ثبت می‌شوند که خود نویدبخش افزایش پذیرش این قراردادهاست.
توکنیزه‌کردن دارایی‌ها
قراردادهای هوشمند پس از خرید اتریوم این امکان را فراهم می‌کنند که هر چیزی که قابلیت مالکیت دارد را به‌شکل توکن در بیاوریم. در واقع امروز می‌توان سهام را به‌شکل توکن روی بلاک چین ثبت و معامله کرد.
توزیع توکن‌ها، عرضه، افزایش و کاهش سهام و هر چیزی که در دنیای واقعی برای سهام‌ها اتفاق می‌افتد، روی اسمارت کانترکت‌های اتریومی نیز قابل اجراست.
مدیریت زنجیره تأمین
یکی دیگر از کاربردهای کمتر شناخته‌شده قراردادهای هوشمند اتریوم در بازار، ره‌گیری فرآیندهای زنجیره تأمین و مدیریت آن است. در واقع شما با استفاده از این قراردادها می‌توانید اصالت تأمین کالاهای خود را احراز کنید.
مثلاً فرض کنید یک لباس از برندی معروف خریده‌اید و می‌خواهید مطمئن باشید که این لباس اصل است. اگر سازنده تمام فرآیند تأمین را روی قراردادهای هوشمند اجرا کند، شما می‌توانید مطمئن باشید که کالایی که به دست شما رسیده اصل است؛ چراکه امکان دست‌بردن در بلاک چین و قرارداد هوشمند وجود ندارد.
از طرف دیگر قرارداد هوشمند این بستر را فراهم می‌کند که پول تنها پس از دریافت کالا و احراز اصالت آن از حساب شما کسر شود.
بازی‌ها و اقتصاد مجازی
بازی‌های بلاک چینی امروز امکان معامله و مبادله دارایی‌های داخل بازی را به کاربران می‌دهند. این امکان تنها با استفاده از قراردادهای هوشمند مهیاست.
کسب درآمد از بازی (P2E) نیز با تکیه بر همین قابلیت متولد شده است. در واقع امروز یکی از اصلی‌ترین کاربردهای قراردادهای هوشمند اتریوم در بازار مربوط به دنیای بازی‌های بلاکچینی و پلی‌توارن (Play-to-Earn) است.
مزایا و معایب قراردادهای هوشمند اتریوم در بازار ارزهای دیجیتال
مزایا
شفافیت: بلاکچین یک بستر شفاف است. قراردادهای هوشمند هم بر روی همین بستر کار می‌کنند و نمی‌شود بدون سر و صدا آنها را تغییر داد. این موضوع شفافیتی را ایجاد می‌کند که در کمتر حوزه‌ای از فناوری شاهدش هستیم.
امنیت: برای تغییر یک قرارداد هوشمند یا باید اکثریت جامعه یک پروژه با آن موافقت کنند یا باید از طریق یک حمله بلاکچینی این تغییر را ایجاد کرد. این محدودیت‌ها باعث می‌شود که امنیت در این قراردادها بسیار بالا باشد.
خودکارسازی فرآیندها: اتوماسیون یکی از کاربردهای قراردادهای هوشمند در بازار است. از آنجایی که همه مفاد و شرایط قرارداد هوشمند توسط کدهای رایانه‌ای کنترل می‌شوند، همه چیز سریع و اتوماتیک است!
دسترسی‌پذیری: برای ساختن یک قرارداد هوشمند نیازی نیست از کسی اجازه بگیرید یا مجوزی کسب کنید!
معایب
پیچیدگی: قراردادهای هوشمند مفهومی پیچیده به حساب می‌آیند و کارکردن با آنها برای کاربرانی که با فناوری آشنا نیستند بسیار سخت خواهد بود.
مقیاس‌پذیری: گسترش یک پروژه قرارداد هوشمند و مهیاکردن بستر برای استفاده چند میلیون نفر نیازمند صرف زمان و انرژی زیادی است. از سوی دیگر محدودیت‌های بلاک چین‌ها هم مقیاس‌پذیری قراردادهای هوشمند را محدود می‌کنند.
چالش‌های قانون‌گذاری: اگر یک دولت تصمیم بگیرد قراردادهای هوشمند یک پروژه را غیرقانونی اعلام کند، کاربران با چالش‌هایی مواجه می‌شوند. به طور کلی قانون‌گذاری و چالش‌های قضایی مانعی بر سر تمام پروژه‌های بلاک چینی هستند.
جمع‌بندی
کاربرد قراردادهای هوشمند اتریوم در بازار بسیار زیاد است. در واقع هیچ محدودیتی برای استفاده از این فناوری وجود ندارد از همین رو، مواردی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم، تنها بخش‌های مهم کاربردها بودند.
همزمان با پیشرفت فناوری، فضا و بستر برای گسترش استفاده از اسمارت‌کانترکت‌ها نیز بیشتر می‌شود. این اتفاق نویدبخش روزهای بهتر برای ارزهای دیجیتال و به‌ویژه اتریوم خواهد بود؛ چراکه این ارز دیجیتال درحال حاضر بزرگترین پلتفرم قراردادهای هوشمند دنیا به حساب می‌آید.
