به گزارش خبرگزاری ایران پرس، "ابوریحان محمد بن احمد خوارزمی بیرونی" از بزرگترین دانشمندان ایرانی عهد اسلامی، در سال ۳۶۲ ق در شهر بیرون در جمهوری ازبکستان امروزی به دنیا آمد. ۲۵ سال نخست عمر خود را در خوارزم گذراند و علوم مختلف را آموخت. سپس به بخارا، پایتخت سامانیان رفت و در آنجا، از حمایت معنوی امیر منصور بن نوح سامانی برخوردار شد. در این دوره، ابوریحان با ابن سینا مکاتبات علمی داشته است. ابوریحان در زمان حکومت سلطان محمود غزنوی به دربار راه پیدا کرد و در سفر‌های جنگی محمود به هندوستان و مسافرت های ممتد او به آن دیار، همراه وی بود.
بیرونی در ضمن این سفر‌ها بود که با دانشمندان آن سامان آشنا شد و علاوه بر فراگیری زبان سانسکریت، از علوم و عقاید هندوان نیز آگاهی یافت و کتاب مالَل هِند را نگاشت. آثار ابوریحان بیرونی، محدود به مرز‌های تخصصی رشته های دانش بشری در آن روزگار نگردیده، بلکه با اندیشه وسیع خود، همه ابعاد معرفت را در برگرفته است. وی در معارف عقلی، خصوصاً در علوم اثباتی و انسانی، صاحب نظر و موثر است. بیرونی نویسنده پرکاری بود که تا بیش از یکصد و شصت اثر در موضوع ؛ ریاضی، نجوم، جغرافیا، فیزیک، مکانیک، طبیعی، گیاه شناسی، طب، ادبیات، تاریخ، دین و فلسفه به رشته تحریر درآورد.
مهم‌ترین آثار او "التنجیم" در ریاضیات و نجوم، "آثارالباقیه" در تاریخ و جغرافیا، "قانون مسعودی" که نوعی دانشنامه است و کتاب "تحقیق ماللهند" دربارهٔ اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن نوشت.
از دیگر آثار وی می‌توان به کتاب "الصیدنه فی الطب " اشاره کرد که کتابی است دربارهٔ گیاهان دارویی و با تصحیح دکتر عباس زریاب خویی منتشر شده است.
بیرونی کتاب "الجماهر فی معرفة الجواهر" را به نام ابوالفتح مودود بن مسعود تألیف کرد و موضوع کتاب معرفی مواد معدنی و مخصوصاً جواهرات مختلف است. ابوریحان در این کتاب فلزات را بررسی کرده و نوشته است. او نظریّات دانشمندانی مانند ارسطو و اسحاق الکندی را دربارهٔ حدود سیصد نوع ماده معدنی ذکر کرده‌است.
این دانشمند برجسته در ۲ رجب سال ۴۴۰ ق در ۷۸ سالگی در غزنین درگذشت.
112
بیشتر بخوانید:
ابوریحان بیرونی، نابغه بزرگ ایرانی
به یاد ابوریحان بیرونی؛ خردمندی متفکر برای همه جهان
