سفر امیر قطر به آمریکا نخستین سفر یکی از سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به واشنگتن در دوره ریاست جمهوری جو بایدن است. تاکنون هیچ یک از سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با بایدن دیدار نکرده است. طی یک سال گذشته بایدن در چند نوبت با امیر قطر تماس تلفنی داشته، اما دیداری با هم نداشته‌اند.
روابط راهبردی قطر و آمریکا
قطر در سیاست‌های آمریکا جایگاه خاصی دارد. با این حال، در دوره دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، این روابط تحت تأثیر روابط واشنگتن با ریاض قرار گرفته بود. در سفر کنونی امیر قطر به واشنگتن تقویت روابط دو کشور مد نظر است. قطر و آمریکا روابط استراتژیک دارند. قطر در پایگاه هوایی العدید میزبان نظامیان آمریکایی است. پایگاه العدید بزرگ‌ترین پایگاه هوایی آمریکا در خارج از این کشور محسوب می‌شود.
عوامل دیگری نیز زمینه‌ساز سفر امیر قطر به واشنگتن شد. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد این سفر فرصتی برای مشورت در مورد طیف وسیعی از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد توجه دو طرف از جمله ارتقای امنیت در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه، تضمین ثبات عرضه جهانی انرژی، حمایت از مردم افغانستان و افزایش همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بین دو کشور است.
بحران اوکراین و مساله انرژی
همان‌گونه که کاخ سفید اعلام کرد مساله تضمین امنیت انرژی از جمله علل سفر شیخ تمیم به آمریکا است. این موضوع به تنش اخیر روسیه و اوکراین باز می‌گردد. آمریکایی‌ها مدعی هستند روسیه درصدد حمله نظامی به اوکراین است. آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند در صورت حمله روسیه به اوکراین، خرید گاز اروپا از مسکو باید کاهش یابد یا متوقف شود. اروپا بیش از ۴۰ درصد از گاز خود را از روسیه تامین می‌کند. آمریکا درصدد است گاز قطر را جایگزین گاز روسیه برای کشورهای اروپایی کند.
با این حال، تحلیلگران بر این باور هستند که حتی اگر عرضه بیشتر گاز به اروپا منافع سیاسی برای قطر به همراه داشته باشد، باز هم این کشور حوزه خلیج فارس نمی‌خواهد شراکت‌های آسیایی خود را به خطر بیندازد و در صورت مختل شدن جریان صادرات گاز روسیه به اروپا، قادر نخواهد بود عرضه گاز طبیعی به این منطقه را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
مساله افغانستان
محور دیگر گفت‌وگوی امیر قطر با رئیس جمهوری آمریکا، مساله افغانستان است. قطر پیش از این چند بار میزبان گفت‌وگوی آمریکایی‌ها با طالبان بود که نهایتاً به توافق ۲۰۲۰ برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان منجر شد. هنوز مسایل افغانستان ادامه دارد و قطری‌ها تلاش دارند به همراه ترکیه اداره برخی از فرودگاه‌های افغانستان را بر عهده گیرند. این موضوع در دیدار شیخ تمیم با بایدن مطرح خواهد شد. جو بایدن پیش از این در تماسی با شیخ تمیم بن حمد بابت تلاش‌های فوق‌العاده و پیوسته قطر برای تضمین انتقال امن شهروندان آمریکایی و خارجی از افغانستان تشکر کرد.
مذاکرات وین
یکی دیگر از محورهای رایزنی شیخ تمیم و بایدن، مذاکرات وین میان ایران و 4+1 است. قطر تاکنون بارها میان ایران و آمریکا میانجی‌گری کرد. مذاکرات وین مطابق گزارش‌های متعدد به مراحل حساس نزدیک شده و طرفین در آستانه توافق قرار گرفته‌اند. هفته گذشته نیز وزیر امور خارجه قطر به تهران سفر و با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. به نظر می‌رسد امیر قطر دیدگاه‌های ایران را به رئیس جمهور آمریکا منتقل می‌کند.
با توجه به این توضیحات، «محمود علوش»، تحلیلگر سیاسی به الخلیج آنلاین گفت نقش مهم قطر این است که به عنوان کانال ارتباطی بین طالبان و آمریکا محسوب می‌شود و به طور کامل وارد درگیری‌های ایران و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نشده است، علاوه بر اینکه به عنوان یک کشور اصلی تولیدکننده گاز حائز اهمیت است و همه این موارد، مسائلی هستند که اهمیت قطر برای منافع آمریکا در برخی مسائل بین‌المللی را برجسته می‌کند.
نویسنده: سید رضی عمادی
// 114
