مهمترین موضوع عراق در سال 1395، آزادسازی مناطق مختلف این کشور از غرب عراق تا شمال این کشور از اشغال داعش بود و در همین حال، تحرکات سیاسی قابل توجهی نیز در این کشور به وقوع پیوست.
آزادسازی فلوجه در استان الانبار در عراق از اشغال داعش در 26 ژوئن 2016 ضربه کاری به این گروه تروریستی در عراق وارد کرد و داعش در مسیر تضعیف و نابودی قرار گرفت.
پیروزی امروز در مناطق مختلف موصل، نتیجه همکاری ارتش، بسیج مردمی و گروه‌های مختلف سیاسی در غرب عراق بوده است.
در کنار مسائل جنگ با تروریسم داعشی، ترمیم کابینه «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق، تحرکات سیاسی جریان صدر برای مبارزه با فساد در این کشور، تصویب طرح تبدیل شدن نیروهای بسیج مردمی عراق در مجلس نمایندگان به نهادی قانونی و نقشه راه «عمار حکیم» رئیس ائتلاف بزرگ شیعیان عراق برای حل اختلاف‌های سیاسی مهم ترین تحولات داخلی این کشور در سال 1395 بوده است.
مباحث مربوط به روابط اربیل – بغداد، موضوع حضور نیروهای نظامی ترکیه در پادگان بعشیقه موصل، تحرکات مداخله جویانه سفیر عربستان در بغداد و در نهایت برگزاری موفقیت‌آمیز کنگره عظیم اربعین حسینی (ع) در کربلا، دیگر تحولات مهم عراق در سال 1395 بوده است که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
کنگره عظیم اربعین حسینی (ع) در کربلا نمایش وحدت مسلمانان بود که دشمنان جهان اسلام با ایجاد گروه‌های تروریستی میکوشند به این وحدت ضربه بزنند.
جنگ با داعش در موصل از مهمترین تحولات میدانی عراق
آنچه در صدر تحولات عراق قرار دارد، جنگ با داعش در موصل، مرکز استان نینوا در شمال این کشور است.
پس از موفقیت تجربه مشترک همکاری بسیج مردمی عراق با ارتش در استان الانبار و پاکسازی این استان از وجود داعش، سرانجام پس از حرف و حدیث‌‌های فراوان اکتبر 2016 عملیات آزادسازی موصل با همکاری ارتش، بسیج مردمی و پلیس فدرال و عشایر عشایر عراق شروع شد.
پیشروی در محور شرقی موصل به خوبی انجام شد و ماه ژانویه 2017 این محور به طور کامل از اشغال داعش آزاد شد. پس از موفقیت عراقی‌ها در شرق موصل، 19 فوریه گذشته عملیات آزادسازی غرب موصل شروع شد و این عملیات هم با موفقیت در حال پیشروی است.
تصاویری از جنگ موصل
اگر چه بازیگران خارجی از جمله ترکیه و آمریکا تلاش کردند ابتکار عمل را از عراق در عملیات آزادسازی موصل بگیرند، اما با مواضع قاطع دولت حیدر العبادی رو به رو شدند.
حضور نیروهای نظامی ترکیه در موصل، با مخالفت قاطع عراقی‌ها رو به رو شد و با وجود پافشاری ترکیه برای نقش آفرینی در عملیات آزادسازی موصل، نظامیان ترک اجازه نیافتند از پایگاه بعشیقه خارج شوند.
حضور نظامیان ترک در موصل، اما بر روابط سیاسی بغداد و آنکارا تاثیرگذاشت و دو کشور را وارد جنگ لفظی کرد.
با سفر «بن‌علی ییلدریم» نخست وزیر ترکیه به بغداد، روابط دو کشور در مسیر عادی قرار گرفت و ترکیه متعهد شد، نیروهای خود را از عراق با پایان یافتن عملیات آزادسازی موصل خارج کند.
بن علی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه
مهمترین تحولات سیاسی در عراق
به موازات عملیات آزادسازی مناطق مختلف عراق از اشغال داعش، مباحث سیاسی در این کشور هم به طور جدی پیگیری شد.
تلاش حیدر العبادی برای ترمیم کابینه خود و نامیدن آن به عنوان «کابینه فن‌سالار» به درو از سهم سیاسی و تحرکات «مقتدی صدر»، رئیس جریان صدری‌ها و راه اندازی تظاهرات در منطقه سبز بغداد در صدر اخبار سیاسی عراق بوده است.
تجمع‌های هفتگی شهروندان عراقی در میدان التحریر بغداد در سال گذشته ادامه داشت و هر جمعه ده‌ها نفر از شهروندان معترض به وضعیت جاری عراق به ویژه معیشتی و بیکاری، در این میدان گردهم آمدند، شعار دادند و اعتراض کردند.
در یکی از این تجمع و تظاهرات، طرفداران مقتدی صدر در 30 آوریل 2016 وارد پارلمان و ساختمان نخست وزیری در منطقه سبز شدند و رفتار دولت و نیروهای امنیتی عراق با آنان تقریبا منطقی بود و به خشونت کشیده نشد تا در روند سیاسی عراق تاثیر سوء بگذارد.
تظاهرات طرفداران مقتدی صدر در عراق
این اعتراض‌ها با بحث و جدل‌ها درباره اصلاحات و تغییرات در کابینه حیدر العبادی، به هم آمیخته شد که در پنج ماهه نخست سال 2016 به مهمترین چالش سیاسی در عراق تبدیل شده بود.
ادامه بحث و جدل‌های سیاسی در طول سال 2016 به سلب رای اعتماد از وزیران دفاع و دارایی عراق منجر شد.
بررسی روابط اربیل و بغداد
در کنار مسائل مختلف سیاسی و امنیتی در عراق، نوع روابط اربیل و بغداد همیشه در جامعه این کشور مورد توجه بوده است.
منطقه کردستان عراق همواره در مباحث مختلفی از جمله نفت، مناطق مورد مناقشه و سطح مشارکت این منطقه در دولت مرکزی در بغداد چالش‌هایی با مسوولان عراقی داشته است.
اختلاف‌های بغداد و اربیل در دوران نخست وزیری «نوری مالکی» به اوج رسید اما با شروع به کار دولت حیدر العبادی، گام‌هایی در مسیر بهبود روابط دو طرف برداشته شد.
حتی اربیل و بغداد در آستانه عملیات آزادسازی موصل از اشغال داعش با هم گفت وگو کردند و در رسانه‌ها هم اعلام شد دو طرف به توافق‌هایی دست یافتند.
رایزنی و توافق‌های اربیل و بغداد همواره شکننده بوده و طرح مساله استقلال کردستان عراق از سوی مسعود بارزانی، رئیس این منطقه بر رایزنی‌های دو طرف سایه افکنده است.
در همین چارچوب، «فلاح مصطفی» مسئول اداره ارتباطات خارجی در منطقه کردستان عراق اخیرا در مصاحبه با روزنامه انگلیسی گاردین گفت، یکی از پیشنهادهایی که کردها درباره استقلال به بغداد ارائه کرده‌اند، واگذاری کنترل مناطق آزاد شده در جریان نبرد پیشمرگه‌ها با داعش در جنگ دو سال اخیر به بغداد است.
استقلال منطقه کردستان عراق به سبب وجود مخالفت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین المللی امکان پذیر نیست.
بارزانی و حزب او «پارتی»، حزب دمکرات کردستان عراق اما به بهانه همین موضوع (طرح استقلال) میکوشند، اولا خود را در بطن تحولات سیاسی عراق نشان دهند و ثانیا با مهندسی افکار کردها، معترضان را با خود همسو کنند.
مسعود بارزانی
از زمانی که مخالفت‌ها با ریاست غیرقانونی مسعود بارزانی تشدید شد، وی برای مهندسی افکار عمومی همواره موضوع استقلال کردستان عراق را مطرح می‌کند.
دوران ریاست قانونی مسعود بارزانی بر منطقه کردستان عراق 19 اوت 2015 پایان یافت و از این تاریخ، بحث استقلال منطقه کردستان عراق به طور جدی به دستاویزی برای مسعود بارزانی و هم‌قطارانش در اداره محلی تبدیل شده است.
موافقت نمایندگان مجلس عراق با قانونی شدن «الحشد الشعبی»
مهم ترین موضوعی که بیش از همه در بین تحولات عراق مورد توجه قرار گرفت، موافقت نمایندگان مجلس این کشور با قانونی شدن «الحشد الشعبی» بود.
26 نوامبر 2016 نمایندگان پارلمان عراق، قانون حشد الشعبی را که بر اساس آن، بسیج مردمی به یک نهاد قانونی در کشور تبدیل می‌شود، تصویب کردند.
طبق این قانون، حشد الشعبی به عنوان یک نهاد قانونی در عراق شناخته می‌شود که دارای وظایف مشخصی بوده و از حقوق معینی نیز برخوردار است.
بر اساس قانون مجلس نمایندگان عراق، حشد الشعبی زیرنظر فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق فعالیت می‌کند و همه فعالیت آن با صدور فرمان از سوی این فرماندهی انجام می‌پذیرد.
نیروهای حشد الشعبی
قانون تصویب شده توسط نمایندگان پارلمان عراق همچنین تأکید می‌کند، دولت و پارلمان موظف هستند، نیازهای حشد الشعبی را برای ورود به نبردهای مختلف تأمین کنند.
گروه تروریستی داعش 10 ژوئن 2014 با همکاری حزب منحل شده بعث، آمریکا و عربستان شهر موصل، مرکز استان شمالی نینوا را اشغال کرد.
برآیند فتنه داعشی - بعثی اشغال چند استان شمالی، شرقی و غربی عراق بود.
با تشدید تحرکات داعشی‌ها در عراق در سایه چتر حمایتی آمریکا و عربستان، با فتوای «آیت الله سیستانی»، مرجع عالی‌قدر شیعیان عراق، بسیج مردمی شکل گرفت و همه اقشار مردم عراق در کنار نیروهای ارتش این کشور در برابر داعش ایستادگی کردند.
نیروی راهبردی بسیج مردمی عراق در جنگ با تروریسم به مسوولان این کشور ثابت کرد، اتکایی محکم برای برقراری امنیت در این کشور بوده است.
«ابراهیم الجعفری» وزیر خارجه عراق تاکید کرده است، برخی از طرف‌های بین المللی که از تروریسم حمایت می‌کنند به هر روشی میکوشند تلاش‌های عراق را در مبارزه با تروریسم کمرنگ کنند.
ابراهیم الجعفری
به گفته الجعفری همگان شاهد فداکاری نیروهای بسیج مردمی عراق در جنگ با داعش هستند.
نیروهای بسیج مردمی عراق نقش راهبردی در جنگ با تروریسم دارند و این موضوع سبب خشم حامیان گروه‌های تروریستی شده است و در این میان، عربستان چند بار بسیج مردمی عراق را به نقض حقوق بشر در جبهه‌های جنگ متهم کرده است.116/110
بیشتر بخوانید:
تلاش برای آزادسازی آخرین مقر داعش در عراق / دو منطقه دیگر در غرب موصل آزاد شد
درخواست نخست وزیر عراق برای تشکیل نیروهای متحد ملی
حضور ده ها هزار نیروی اهل تسنن در صفوف بسیج مردمی عراق
