این هواپیما توسط سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع با همکاری نیروی هوایی ارتش و شرکت‌های دانش بنیان طراحی و ساخته شده و قرار است به عنوان هواپیمای آموزشی در آموزش خلبانان جنگنده کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رونمایی از جت پیشرفته بومی یاسین
از جت آموزشی یاسین که پیش از این با نام «کوثر۸۸» شناخته می‌شد، نخستین بار در فروردین۱۳۹۶ و در جریان بازدید رئیس جمهور از نمایشگاه دستاوردهای دفاعی پرده‌برداری شد . جت آموزشی پیشرفته یاسین، پس از گذراندن مراحل تست نهایی، در مراسمی در25 مهر 1398 با دستور امیر خلبان عزیز نصیرزاده فرمانده نیروی هوایی ارتش، نخستین پرواز رسمی خود را بر فراز پایگاه شهید نوژه اجرا کرد.
بدین ترتیب ایران توانسته است که با کمترین هزینه در جهان ، یک هواپیمای جت آموزشی را بدون دراختیار داشتن نمونه‌ای مشابه، به صورت اختصاصی طراحی و تولید کند و آن را به مرحله پرواز برساند.
طرح یاسین در مدت زمانی در حدود یک دهه توسعه پیدا کرده و بدین ترتیب گام مهمی در خودکفایی کامل ایران در زمینه آموزش خلبانان جنگی برای پرواز با هواپیماهای رزمی پیشرفته برداشته شده است. هر چند در حال حاضر مدل های مختلفی از هواپیماهای جت آموزشی پیشرفته توسط برخی کشورها ساخته می شوند ولی تعداد محدودی از کشورها به طور کامل این نوع هواپیما را طراحی کرده و می سازند.
جت یاسین از جمله معدود هواپیماهای جت آموزشی پیشرفته در جهان است که به صورت کامل در داخل کشور ساخته می شود.
هواپیمای جت آموزش پیشرفته تمام ایرانی «یاسین»
اهمیت جت آموزشی یاسین
در حال حاضر نقش هواپیمای یاسین به عنوان جت آموزشی پیشرفته بسیار مهم است. آموزش خلبانی جنگنده های جت به عنوان یکی از حساس‌ترین مشاغل نظامی، در مراحل متعددی با برنامه هدفمندی به انجام می رسد.
این مراحل پس از مطالب تئوری و کار با شبیه سازهای اولیه، به پرواز با هواپیماهای ملخی ساده و پیشرفته و سپس هواپیماهای جت ساده و در ادامه جت پیشرفته دنبال می شود و در نهایت خلبانان با نمونه دو کابینه از جنگنده اصلی آموزش دیده و در صورت موفقیت در تمامی این مراحل، به عنوان خلبان مستقل جنگنده امکان پرواز می یابند.
هر یک از مراحل فوق نیازمند در اختیار داشتن هواپیمای مخصوص به خود است. جت آموزشی پیشرفته یاسین در حقیقت مربوط به مرحله دوم و تکمیلی آموزش خلبانی جنگی است.
امیر حاتمی: طراحی و ساخت جت یاسین نماد بارز شکست تحریم‌ها است
نیازهای عملیاتی
امیر عبدالکریم بنی‌طرفی مدیرعامل سازمان صنایع هوایی درمهر 1398 ضمن اعلام اینکه این هواپیما صفر تا صد در داخل کشور تولید شده است، تاکید کرد که در طراحی و ساخت این هواپیما از هیچ هواپیمایی الگو گرفته نشده و در صنعت دفاعی چنین موضوعی بی‌سابقه است که یک کشور به تنهایی موفق به ساخت یک هواپیما شده باشد.
وی در خصوص تفاوت‌های این هواپیمای آموزشی با جنگنده کوثر که سال 1397 رونمایی شد، اظهار کرد: کوثر یک هواپیمای رزمی مافوق صوت است، اما این هواپیما به جهت ویژگی‌های آموزشی با سرعت زیر صوت طراحی شده، زیرا خلبان آموزشی ابتدا باید با هواپیمای مادون صوت جت آموزش ببیند.
به گفته وی ،نیاز به ۳ یا ۴ اسکادران از جت آموزشی یاسین وجود دارد که هر اسکادران ۱۶ فروند است. هر چند جت یاسین در حال حاضر فقط کارکرد آموزشی دارد، اما در آینده با تکمیل بیشتر آن می‌تواند با تجهیز به انواع بمب ها و موشک ها بعنوان یک هواپیمای پشتیبانی نزدیک مورد استفاده قرار گیرد.
مشخصات
سرتیپ نصیرزاده: جت آموزشی «یاسین» مطابق با استانداردهای جهانی ساخته شده است
جت آموزش پیشرفته تمام ایرانی «یاسین» دارای 12 متر طول، 4 مترارتفاع و پنج و نیم تن وزن در شرایط برخاست عملیاتی است و می تواند تا سقف 12 کیلومتر به پرواز درآید.
بال این هواپیما با بیش از 10متر طول و 24 مترمربع مساحت به شکلی طراحی شده است تا بتواند با حداقل سرعت 200 کیلومتر بر ساعت در دسته بهترین هواپیماهای آموزشی دنیا در زمینه نشست و برخاست قرار گیرد.
حداکثر سرعت این هواپیما در حد سرعت صوت یعنی حدود 1000کیلومتر بر ساعت اعلام شده است. وجود یک باله افقی کاملاً چرخان در دم این هواپیما محدودیت خلبان را برای انجام مانورهای مختلف و به خصوص خروج از حالت «اسپین» Spin یا سقوط دورانی برطرف می کند.
در هواپیمای جت آموزشی پیشرفته یاسین از نمونه بدون پس سوز موتور توربوجت ایرانی "اوج" استفاده شده است.
استفاده از موتور ساخت داخل سبب می شود تا تولید این هواپیما وابستگی به خارج نداشته باشد. موتور اوج در حالت خشک (بدون پس سوز) 3500 پوند رانش ایجاد می کند که در مجموع دو موتور از این نوع رانش 7000 پوندی را برای یاسین فراهم می کنند که در حد قدرت موتور یک هواپیمای جنگی است.
کابین این هواپیما با چینش پشت سر هم و غیر هم سطح به گونه ای طراحی شده است تا میدان دید راحت و وسیعی را برای شاگرد در کابین جلو و به ویژه استاد خلبان در کابین عقب فراهم کند.
صندلی پران هواپیمای یاسین از نوع صفر –صفر است یعنی قادر است در سرعت صفر و ارتفاع صفر یعنی حتی روی باند فعال شده و سرنشین‌ها را در کسری از ثانیه تا 100 متر به بیرون از هواپیما پرتاب کند. طول باند مورد نیاز جت آموزشی پیشرفته یاسین برای بلند شدن و فرود به ترتیب 800 و 600 متر، برد یکسره آن 1500 کیلومتر و مداومت پروازی آن نیز 90 دقیقه است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
