اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد با انتشار بیانیه‌ای بر لزوم حفظ برجام تاکید کردند و آن را ابزار کلیدی برای رژیم کنترل تسلیحات و یک عامل اصلی برای حفظ ثبات در منطقه خواندند.
در بیانیه این کشورها آمده است، با آگاهی از این که اجرای بخش های اقتصادی این توافق با مشکلاتی روبرو شده است، ما با فرانسه، آلمان و بریتانیا و دیگر سازمان ها و کمیسیون اروپایی برای ایجاد کانالی که تبادلات مالی با ایران را تسهیل کند همکاری خواهیم کرد.
این کشورها تاکید کردند، یکی از نخستین ابتکارات، استقرار ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری یا همان اینستکس است.
این در حالی است که هلند نیز قصد دارد تا به سهامداران اینستکس افزوده شود. بدین ترتیب شمار کشورهایی که در چارجوب این ساز وکار خواهان تجارت با ایران هستند، افزایش خواهد یافت.
به نظر می رسد اقدامات اعتراضی ایران از جمله کاهش سقف تعهدات خود در چارچوب برجام و هشدارهای جدی درباره خروج از این توافق در صورت تامین نشدن خواسته های مشروع و قانونی ایران از برجام، در اعلام موضع اخیر هفت کشور اروپایی نقش داشته است.
تحرک کشورهای اروپایی برای راه اندازی اینستکس و حمایت دیگر کشورهای اروپایی از هنگامی آغاز شد که تهران در اعتراض به کم کاری های اتحادیه اروپا برای تامین منافع اقتصادی ایران در برجام اعلام کرد برخی تعهدات خود را کاهش خواهد داد.
پس از خروج امریکا از برجام در 8 مه 2018، اعضای اروپایی برجام شامل اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی اعلام کردند برای مقابله با آثار منفی تحریم های یکجانبه واشنگتن علیه ایران به تجارت با تهران ادامه می‌دهند و ساز وکار ویژه مالی اروپا با ایران موسوم به "اینستکس" را برای این منظور راه اندازی می‌کنند. با این حال تا پیش از اقدامات و ضرب الاجل 60 روزه ایران به اعضای اروپایی برجام، آنها هیچ اقدام ملموسی در این زمینه انجام ندادند.
روز جمعه 28 ژوئن، در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، خبرهای نویدبخشی درباره آغاز اجرای وعده های اروپایی ها شنیده شد.
"سید عباس عراقچی" رئیس هیات ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام کرد، معاملات از طریق ساز وکار داد و ستد مالی موسوم به اینستکس عملیاتی شده است.
عراقچی گفت: با طرف های دیگر توافق کردیم تا به زودی نشست وزیران برگزار شود.
با این حال وی تاکید کرد تصور نمی کند پیشرفت صورت گرفته در مذاکرات برای تغییر موضع تهران درباره حد معین شده در توافق هسته ای کافی باشد.
طرف اروپایی مسئول نظارت بر اجرای برجام یعنی "هلگا اشمید" نیز بر اجرایی شدن اینستکس تاکید کرد.
اشمید گفت: اینستکس هم‌اکنون عملیاتی شده است و اولین تراکنش‌ها در حال انجام است و تعدادی بیشتری از اعضای اتحادیه اروپا به آن می‌پیوندند. درباره طرح‌های اراک و فردو نیز پیشرفت خوبی حاصل شده است.
همچنین اتحادیه اروپا در بیانیه خود پس از نشست وین اعلام کرد، ساز وکار ویژه مالی اتحادیه اروپا با ایران عملیاتی شده است. طرف های باقی مانده در توافق هسته ای ایران برای عادی سازی روابط تجاری با این کشور، تلاش های خود را برای لغو تحریم ها تشدید می کنند.
این در حالی است که روسیه به عنوان عضو دیگر گروه 1+4 بر همراهی نکردن دیگر کشورها با تحریم های آمریکا علیه ایران تاکید دارد.
از نگاه مسکو اجرای وعده های اروپایی ها درباره اینستکس و اقدام کشورها برای تجارت با ایران به منزله گامی برای ایستادگی در برابر اقدامات زورمدارانه و یک جانبه گرایانه آمریکا در عرصه بین المللی به ویژه درباره ایران است.
نویسنده: میرطاهر
اتحادیه اروپا: "اینستکس" عملیاتی شد
بیانیه کمیسیون مشترک برجام؛ رفع تحریم‌ها یک بخش اساسی برجام است
عراقچی: صبر راهبردی ایران به پایان رسیده است
عراقچی: آمریکا وارد جنگ اقتصادی با ایران شده است
