در کشور ما پسران پس از رسیدن به سن 18 سالگی باید رفتن به خدمت اجباری سربازی را در اولویت برنامه های خود قرار دهند. بر پایهٔ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، همهٔ مردان بالای ۱۸ سال ایرانی، به جز مواردی که استثنا شده‌اند، باید ۲۴ ماه به خدمت سربازی بروند. مردان ایرانی، پیش از پایان دادن به خدمت اجباری سربازی، از انجام هرگونه خدمات دولتی و بهره‌مندی از خدمات شهروندی، بازداشته می‌شوند؛ مگر با داشتن مدرک معافیت دائمی یا موقت، لذا رفتن به سربازی به قولی دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.
پیشینه طرح خرید خدمت سربازی
طرح خرید خدمت سربازی اولین بار در سال 1370 از سوی شورای عالی امنیت ملی جهت مشمولین غایب داخل و خارج از کشور به تصویب رسید، مطابق آن مشمولین خارج از کشور با پرداخت معادل ریالی 16300 دلار بر مبنای 175 تومان شامل طرح خرید خدمت سربازی و بخشودگی غیبت می شدند و این مبالغ برای مشمولین داخل از کشور به مراتب کمتر بود.
با این مصوبه مشمولین متولد تا پایان سال 1347 دارای تحصیلات فوق دیپلم و کمتر(به ازای 350 هزار تومان برای زیر دیپلم، 500 هزار تومان دیپلم و 600 هزار تومان فوق دیپلم) از خدمت میتوانستند معاف شوند این طرح حداکثر نرخ را 2 میلیون و پانصدهزار تومان برای مشمولین با تحصیلات فوق تخصص پزشکی گذاشته بود که متولد سال 38 به قبل بودند.
این مصوبه موجب شده بود که افراد عادی غایب با تحصیلات دیپلم که سنشان بالای 23 سال است از امکان خرید خدمت بهره مند شوند و در سختترین شرایط افراد بالای 33 سال که فوق تخصص پزشکی دارند نیز امکان خرید خدمت داشته باشند.
بین سالهای 70 تا 76 حدود 70 هزار نفر از این طرح خرید خدمت استفاده کردند 64909 نفر از داخل کشور و 4850 نفر از افراد مقیم خارج از کشور، تا سال 77 این روال ادامه داشت و محدوده سن فروش سربازی همانهایی بود که در سال 70 تعیین شده بود، اما با آغاز فروش سربازی در سال 77 متولدین سالهای 48 تا 57 نیز امکان خرید خدمت پیدا کردند.سال 77 هم که سربازی فروش رفت، نظامیان سکوت کردند و ناگهان سال 80 همه چیز بهم خورد، به هر تقدیر خرید خدمت در دهه 80 انجام نشد و امری نادرست انگاشته شد.
در سال های بعد طبق بند «ط» تبصره 16 در دولت یازدهم فروش دوره سربازی تنها برای افرادی با شرایط خاص انجام می شد. در همان سال طبق قوانین اولیه فروش دوره سربازی برای افراد که 10 سال غیبت داشتند، با دریافت جریمه مدت زمان غیبت انجام می شود. در سال بعد یعنی در سال 1395، دولت طی پیشنهادی معافیت با پرداخت جریمه (خرید خدمت سربازی) را افرادی با 5 سال غیبت مطرح کرد که این پینشهاد با مخالفت از جانب ستاد کل نیروهای مسلح مواجه شد و پیشنهاد غیبت 8 سال، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
آیا سربازی مشمولان دکتری حذف می شود؟
مصوبه‌ای که عمرش کوتاه است
رسیده ایم به انتهای سال 1400 و بعد از سه سال توقف بار دیگر بحث خرید و فروش خدمت سربازی نقل محافل شده و مشمولان وظیفه بیش از همه درگیر اخبار مربوط به این حوزه هستند و چشم امید دوخته اند که شاید با پرداخت مبلغی بتوانند این دو سال را بخرند تا از رفتن به خدمت اجباری معاف شوند.
در این طرح کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی عنوان کرده بود که خرید سربازی با رعایت اصل ۱۱۰ قانون اساسی و در راستای توجه به امر مقدس استحکام خانواده و فرزندآوری و تعیین تکلیف مشمولین غایب بیش از ۵ سال با اولویت افراد متأهل و بالاتر از ۳۵ سال سن که ضریب انجام وظایف مقدس سربازی تحت تاثیر تحلیل قوای جسمانی برای آنها امکانپذیر نیست، امکانپذیر خواهد بوده و براین اساس افراد با پرداخت مبالغ مشخص شده، کارت معافیت از خدمت در زمان صلح را دریافت می‌کنند.
به موجب این مصوبه، دارندگان مدرک تحصیلی کاردانی و کمتر از آن با پرداخت ۲۵۰ میلیون تومان، دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد با پرداخت مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و دارندگان مدرک پزشکی عمومی و دکترای تخصصی و بالاتر از آن در تمامی رشته ها با پرداخت مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان به حساب خزانه کل کشور قادر به خرید سربازی خود خواهند بود؛ همچنین مشمولان متاهل به ازای هر فرزند از ۲۰ درصد تخفیف تا سقف حداکثر ۶۰ درصد برخوردار خواهند بود و افراد متاهل تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی از تخفیف ۵۰ درصدی برخوردار شدند.
تذکر ستاد کل نیروهای مسلح به نامزدها درباره «سربازی»
نمایندگان چه گفتند؟
مجتبی توانگر با اشاره به مصوبه کمیسیون تلفیق درباره خرید خدمت سربازی گفت: این موضوع مصوبه کمیسیون تلفیق است که هنوز به قانون تبدیل نشده است.در شرایطی که بسیاری از نمایندگان به مصوبه کمیسیون تلفیق درباره خرید سربازی انتقاد دارند، برخی طوری موضع گیری می‌کنند که گویا این قضیه مصوب شده و کار تمام است.
این نماینده مجلس پیش‌بینی کرد که با توجه به فضای موجود در مجلس، به احتمال زیاد موضوع سربازی در صحن علنی تصویب نمی‌شود چون مهم ترین مشکل و دلیل مخالفت با خرید سربازی بحث ارتباط آن با عدالت است. این مصوبه تلفیق پیام خوبی به جامعه ارسال نمی‌کند
شهریار حیدری اظهار کرد: در جلسه صبح امروز رای گیری برای تجدیدنظر مصوبه کمیسیون تلفیق درباره خرید خدمت سربازی انجام شد که نمایندگان با آن موافقت کردند. بر این اساس در جلسه بعد ازظهر کمیسیون برای حذف این مصوبه رای گیری صورت می گیرد که احتمال زیاد اعضای تلفیق با حذف این مصوبه موافقت خواهند کرد.
محمدحسن آصفری با انتقاد از مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ درباره خرید خدمت سربازی، اظهار داشت: کمیسیون تلفیق رقم بالایی را برای خرید سربازی در نظر گرفته است.از سوی دیگر، این مصوبه باعث می‌شود برخی از افراد سوءاستفاده کنند، به خدمت سربازی نروند و پس از چند سال خدمت سربازی را بخرند.
نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با این مبالغ زیادی که کمیسیون تلفیق برای خرید خدمت سربازی در نظر گرفته است، افراد مرفه می‌توانند خدمت سربازی را بخرند و در نتیجه فقط اقشار ضعیف جامعه که تمکن مالی ندارند، باید به سربازی بروند.
آصفری با تاکید بر اینکه مجلس باید درباره تعیین تکلیف موضوع خرید خدمت سربازی با ستاد کل نیروهای مسلح هماهنگ باشد، اظهار داشت: علاوه بر این، این موضوع جزو اختیارات مقام معظم رهبری است و مجلس نباید قانونی را تصویب کند که مغایر با اصل ۱۱۰ قانون اساسی باشد و شورای نگهبان به آن ایراد بگیرد. البته بعید می‌دانم این مصوبه کمیسیون تلفیق در صحن علنی مجلس رأی بیاورد چرا که برخلاف عدالت است.
بازهم مرفهین بهره مند شدند
طرح خرید خدمت سربازی همواره به عنوان نوعی از تبعیض مطرح بوده به همین دلیل در دوره های مختلف با مخالفت هایی روبرو شده است. در چند روز گذشته که کمیسیون تلفیق در این خصوص تصمیم جدید گرفت دوباره صدای اعتراض عده ای در خصوص تبعیض آمیز بودن این طرح به گوش رسید، این عده معتقد بودند با قیمت‌های نجومی که مطرح شده این طرح تنها به کام ثروتمندان و بعضا آقازاده هاست، بی پولها و کوخ نشینانان باید از کشور دفاع کنند و کاخ نشینان می توانند به استراحت و امورات زندگی بپردازند در حالی که دوسال از زندگی خود را خریده اند.
البته باید گفت این واکنش ها ادامه داشت تا اینکه در برخی اخبار اعلام شد این طرح پس گرفته شده است؛ در حالی که ستاد کل نیروهای مسلح هم پیشتر بارها اعلام کرده بود که طرح خرید سربازی را با توجه به بی عدالتی و تبعیض بین سربازان از یک طرف و افزایش شمار سربازان غایب از طرف دیگر در دستور کار ندارد. باید منتظر ماند و دید مجلس در کمیسیون تلفیق چه تصمیمی خواهد گرفت اما بعید به نظر می رسد مجلس قانونی را تصویب کند که مغایر با اصل ۱۱۰ قانون اساسی باشد.
سمیرا اکبری
116
