امام حسن (ع)، فرزند امام علی (ع) و فاطمه (س) و اولین نوۀ رسول خدا (ص) است. در تاریخ آمده است که امام حسن (ع ) از نظر سیما، شبیه ترین مردم به رسول خدا (ص) بود. پیامبر نیز لطف و عنایت خاصی به وی داشت. ایشان، هشت سال از دوران زندگیش را در کنار پیامبر گذرانید و از خوی و مَنش متعالی آن حضرت تاثیر پذیرفت و از محضر نورانی پیامبر، حقایق و اسرار الهی را آموخت. گاه می شد که امام حسن (ع) به هنگام نزول وحی درکنار پیامبر بود و آیات الهی را از زبان ایشان می شنید و برای مادرش حضرت فاطمه (س) بازگو می کرد. بسیار بردبار و متواضع و در میان مردم به کرم و بخشش فراوان شهرت داشت. به طوریکه ایشان سه نوبت و هر بار نیمی از اموال خود را در راه خدا به نیازمندان بخشید و به «کریم اهل بیت» لقب یافت. کریم به کسی می گویند که بسیار بخشنده و سخاوتمند است.
واژه «حلیم» پانزده بار در قرآن بیان شده است که در یازده مورد از اوصاف خداوند برشمرده شده و در دو مورد، از اوصاف ابراهیم(ع) و در یک مورد از وصف اسماعیل(ع) و در موردی دیگر در وصف حضرت شعیب(ع) ذکر شده است. بنابراین، «حلم» از ارزشهای مهم اخلاقی و اسلامی است، و انسانهای برجسته؛ مانند پیامبران چنین صفتی دارند، وکسانی که صفت حلم را به طور کامل دارند، در واقع، مظهر یکی از صفات الهی هستند.
خداوند در قرآن، حضرت ابراهیم(ع) را به خاطر داشتن چنین صفتی تمجید میکند و چنین می فرماید: "اِنَّ اِبْراهیمَ لَحَلیمٌ أَوّاهٌ مُنیبٌ؛(هود- 75) همانا ابراهیم دارای صفت حلم و بسیار متوکّل بر خدا و بازگشت کننده به سوی خدا بود.
امام حسن مجتبی علیه السلام در 28 صفر سال پنجاه هجری در سن 47 سالگی به دستور معاویه بن ابی سفیان و به دست جعده دختر اَشْعَثِ بنِ قِیس مسموم شد و بر اثر همان زهر به شهادت رسید و در قبرستان بقیع واقع در مدینه به خاک سپرده شد.
حلم و بردباری از صفات وِیژه امام حسن (ع )
پیر مردی ناآگاه از اهالی شام در مدینه، امام حسن(ع) را سوار بر مرکب دید، آنچه توانست از آن حضرت بدگویی کرد، یاران امام خواستند او را دور کنند اما امام مانع شد. وقتی که سخنانش تمام شد، امام حسن(ع) کنار او آمد، سلام کرد، و در حالی که لبخندی بر چهره داشت به او فرمود: "ای پیرمرد! گمانم غریب هستی، و گویا اموری بر تو اشتباه شده، اگر از ما درخواست رضایت کنی از تو خوشنود میشویم، اگر چیزی از ما بخواهی به تو عطا میکنیم، اگر از ما راهنمایی بخواهی تو را راهنمایی می کنیم،.. اگر نیازمند باشی تو را بی نیاز می کنیم، اگر گریخته باشی به تو پناه می دهیم ،اگر مرکب خود را به سوی خانه ما روانه سازی، و تا هر وقت بخواهی مهمان ما باشی، برای تو بهتر خواهد بود، زیرا ما خانه آماده و وسیع، و امکانات بسیار داریم." هنگامی که آن پیر ناآگاه این گفتار مهرانگیزِ نشأت گرفته از حلم و صبر انقلابی امام حسن(ع) را شنید، آن چنان دگرگون شد که اشک از چشمانش جاری گردید و گفت: "گواهی می دهم که تو خلیفه خدا در زمینش هستی، خداوند آگاهتر است که مقام رسالت خود را در وجود چه کسی قرار دهد، تو و پدرت مبغوضترین افراد در نزد من بودید، ولی اینک تو محبوبترین انسانها در نزد من هستی!"سپس او به خانه امام حسن (ع) وارد شد، و مهمان آن بزرگوار گردید، و پس از مدّتی در حالی که قلبش سرشار از محبّت خاندان رسالت بود، از محضر امام حسن(ع) بیرون رفت.
بردباری امام حسن(ع) در حدّی بود که مروان یکی از دشمنان پرکینه خاندان رسالت، که امام حسن(ع) را بسیار رنج داد و آزرد، گفت: "این کارها را با کسی انجام دادم که حلم و خویشتنداری او با کوهها برابری می کند."
رفتار زیبا و سیرت نیکوی کریم اهل بیت(ع)
امام حسن(ع) و سایر امامان(ع) فرهیخته و تربیت شده مکتب قرآن بودند،و لذا از روحیه و منش رفتاری زیبا برخوردار بودند.
در روایت آمده:خدمت کار دسته گلی به حضرت داد. بوی عطر گل در اتاق پیچیده بود. امام دسته گل را بو کرد. او لبخندی زد و فرمود: «تو را آزاد کردم!» خدمت کار از شادی نمی دانست چه بگوید و چطور از امام تشکر کند. با خوش حالی از اتاق بیرون رفت. یکی از یاران حضرت با تعجب پرسید: «چرا او را به خاطر یک دسته گل کوچک و ناچیز آزاد کردید؟» امام با مهربانی فرمود: «خداوند ما را چنین تربیت کرده است و در قرآن می فرماید: «هنگامی که هدیه ای به شما دادند، به نیکوتر از آن پاسخ دهید، آزاد کردن او در راه خدا بهترین هدیه برایش بود».
دلیل پذیرش صلح امام حسن (ع) با معاویه
امام حسن علیه السلام پس از شهادت پدر گرامیش على بن أبى طالب علیه السلام در کوفه ، با درخواست و بیعت مردم، خلافت را پذیرفت و راه و روش عدالت پرور پدر را تداوم بخشید. بیعت مردم با امام حسن (ع)، برای معاویه که در سرزمین شام حکمرانی می کرد؛ غیرمنتظره بود؛ لذا درصدد رویارویی با امام حسن برآمد و سپاهی را برای مقابله با آن حضرت به سوی عراق به حرکت درآورد. معاویه در پشت پرده این لشگرکشی، درصدد تطمیع افراد با نفوذ کوفه نیز برآمد. فتنه انگیزى هاى معاویه و شرارت هاى سران سفاک سپاه او از یک سو، و نفاق و خیانت برخى از سران سپاه امام و ایجاد چند دستگى در میان مردم از سوی دیگر، آن حضرت را واداشت که براى حفظ اصل اسلام و در نظر گرفتن مصلحت مسلمانان، با معاویه صلح کند.
رهبر معظم انقلاب: گاهی شهید شدن آسان‌تر از زنده ماندن است!
آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب درباره دوران سخت حیات امام حسن مجتبی (ع) اظهار می دارند: "امیرالمؤمنین علیه‌الصّلاة والسّلام به خاطرِ وضعیّت آن روز جامعه‌ی اسلامی به شهادت رسید. بعد نوبت امامت، به امام حسن علیه‌السّلام رسید و در همان وضعیت بود که آن حضرت نتوانست بیش از شش ماه دوام بیاورد. تنهای تنهایش گذاشتند. امام حسن مجتبی علیه‌السّلام می دانست که اگر با همان عدّه معدود اصحاب و یاران خود با معاویه بجنگد و به شهادت برسد، انحطاط اخلاقی زیادی که بر خواص جامعه اسلامی حاکم بود، نخواهد گذاشت که دنبال خون او را بگیرند! تبلیغات، پول و زرنگی های معاویه، همه را تصرّف خواهد کرد و بعد از گذشت یکی دو سال، مردم خواهند گفت امام حسن علیه‌السّلام بیهوده در مقابل معاویه قد علم کرد. لذا، با همه سختی ها ساخت و خود را به میدان شهادت نینداخت؛ زیرا می دانست خونش هدر خواهد شد." آیت الله خامنه ای در ادامه به نکته ای مهم اشاره کرده و می افزایند: "گاهی شهید شدن آسان‌تر از زنده ماندن است! حقّاً که چنین است! این نکته را اهل معنا و حکمت و دقّت، خوب درک می کنند. گاهی زنده ماندن و زیستن و تلاش کردن در یک محیط، به مراتب مشکلتر از کشته شدن و شهید شدن و به لقای خدا پیوستن است. امام حسن علیه‌السّلام این مشکل را انتخاب کرد.."
چرا حکومت اموی تصمیم به قتل امام حسن(ع) گرفت
حکومت اموی پس از تحمیل صلح بر امام حسن علیه السلام گرچه به بسیاری از اهداف خود رسیده بود، ولی هم چنان وجود امام حسن علیه السلام مانع از به اجرا درآوردن برخی از نیّات پلید آنان بود. از جمله اهدافی که معاویه دنبال می کرد تعیین جانشین برای خود بود. او می دانست که اگر در زمان حیات آن حضرت به چنین کاری دست بزند، بدون شک با مخالفت شدید حسن بن علی علیه السلام روبه رو خواهد شد. بر این اساس تصمیم گرفت از هر راه ممکن امام را به شهادت برساند.پس از بررسی های زیاد "جعده" همسر امام حسن علیه السلام را مناسب ترین فرد برای تحقق بخشیدن به این هدف پلید دید. آن گاه به صورت محرمانه و با ارسال صدهزار درهم به جعده، به او وعده داد که اگر امام حسن را به شهادت برساند او را به همسری یزید درخواهد آورد. جعده نیز با رؤیای زندگی شاهانه با ریختن زهر در آب آشامیدنی، آن حضرت را مسموم کرد و طولی نکشید بر اثر آن، امام حسن علیه السلام به شهادت رسید.
ابن عباس روایت می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «آن گاه که فرزندم حسن مجتبی را با زهر شهید کنند تمام ساکنان آسمان وزمین بر او سوگوار می شوند. بدانید سوگواری و گریه بر مصیبت های فرزندم حسن بسیار فضیلت دارد. هرکس در مصیبت او گریه کند چشمان او در روزی که همه دیده ها نابینا خواهند بود، روشن و بینا خواهد شد و دل او در روزی که تمام دل ها اندوهناک خواهند بود از غبار اندوه پاک خواهد شد و هرکس که مرقد او را در بقیع زیارت کند، قدم های او در پل صراط، در روزی که قدم ها بر آن لرزان شوند، از لغزش در امان خواهد ماند.»».
سلام و درود خدا بر امام صبوری که برای نجات دین خدا، تلخی صلح با حکومت طاغوتی معاویه و کنایه و طعن منافقان را به جان خرید.
شهادت امام حسن مجتبی علیهالسلام، بر تشنگان دریای کرامت و بزرگواری او تسلیت باد.
133/110
بیشتر بخوانید:
مراسم سوگواری سالروز رحلت پیامبر اسلام(ص) و شهادت امام حسن و امام رضا(ع)
مراسم سوگواری رحلت پیامبر اسلام(ص) و شهادت امام حسن و امام رضا (ع)با حضور دکتر روحانی و اعضای هیات دولت
تسلیت سالروز رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) و شهادت امام حسن (ع)
آلبوم تصاویر: گل‌آرایی حرم علوی در روز ولادت امام حسن(ع)
تبریک فرخنده میلاد امام حسن مجتبی(ع)+ویدئو
