طبق آخرین آمار در حال حاضر حدود ۵ تا ۱۰ درصد جمعیت جهان (حدود ۳.۷ میلیارد نفر) از هواپیما برای سفرهای طولانی استفاده می‌کنند. این میزان سالانه رو به افزایش است و همین سبب شده تا تاثیرات زیان‌بار و غیرقابل جبرانی به محیط زیست وارد شود. به همین دلیل بهتر است در صورتی که قصد سفر غیرضروری دارید با خرید بلیط قطار یا اتوبوس در کاهش آلودگی محیط زیست توسط سفر هوایی کمک کنید. در این مطلب از سفرمارکت قصد داریم به تاثیرات هواپیما بر محیط زیست بپردازیم.
ایجاد آلودگی صوتی
یکی از مهم‌ترین تاثیرات هواپیما بر محیط زیست، ایجاد آلودگی صوتی است که قبل و بعد از پرواز، از هواپیما خارج می‌شود. از جمله آلودگی‌های صوتی که تاثیرات مخرب بر محیط زیست می‌گذارند، آلودگی صوتی مکانیکی است که هنگام چرخش موتور هواپیما با سرعت مافوق صوت ایجاد می‌شود. از دیگر آلاینده‌های صوتی می‌توان به سیستم‌های تهویه، کابین، کاکپیت و واحدهای قدرت کمکی که از هواپیما منتشر می‌شوند و آلودگی صوتی آیرودینامیک که در هنگام پرواز هواپیما در ارتفاع پایین و زمان افزایش سرعت بیشتر می‌شود اشاره کرد. همچنین افرادی که در معرض آلودگی صوتی در فرودگاه که در اثر روشن شدن موتور هواپیما ایجاد می‌شود قرار دارند، به مرور زمان دچار اختلال در خواب، مشکلات ارتباطی، مشکلات قلبی و عروقی، آسیب به سیستم عصبی و بسیاری موارد دیگر می‌شوند.
ایجاد آلودگی آب
از دیگر تاثیرات هواپیما بر محیط زیست ایجاد آلودگی آب است که زندگی موجودات دریایی زیر آب را به خطر می‌اندازد. برخی از فرودگاه‌ها از تجهیزات لازم برای کاهش آلودگی به وسیله مواد شیمیایی برخوردار هستند. اما هواپیما به دلیل استفاده زیاد از مواد شیمیایی، روغن‌های روان کننده و سوخت‌های جت که هنگام استفاده برای هواپیما روی زمین ریخته و وارد جریان آب شده و در نهایت به رودخانه، دریاچه و دریاهای نزدیک می‌ریزد باعث ایجاد آلودگی در آب می‌شود. تجمع این مواد شیمیایی در سطح آب سبب اختلال در اکسیژن‌رسانی که عامل حیاتی برای زندگی آبزیان زیر آب است می‌شود. در این حالت موجودات دریایی برای اکسیژن‌رسانی مجبور می‌شوند به سطح آب بیایند که روی آب آمدن آبزیان در نهایت باعث مرگ آن‌ها شده و منجر به کاهش موجودات دریایی که خود برای حیات انسان‌ها ضروری هستند می‌شود.
انتشار گازهای گلخانه ای
یکی از تاثیرات مخرب هواپیما مانند سایر وسایل حمل و نقل، تولید گاز دی‌اکسید کربن است. ناگفته نماند که خودروها آلودگی بیشتری نسبت به هواپیما دارند، اما با این حال تاثیر گاز دی‌اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای که هواپیما وارد فضا جو می‌کند غیرقابل انکار است. این گاز از جمله گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود که حمل و نقل هوایی حدود ۲ درصد از آن را در هوا پخش می‌کند و یکی از گازهای اصلی در کنار گرد و غبار، بخار آب و دی‌اکسید نیتروژن است که موجب گرم شدن زمین و تغییرات دما می‌شوند.
انتشار ذرات جامد
انتشار ذرات بسیار ریزی که هنگام فرود، بلند شدن یا پرواز هواپیما در فاصله نزدیک به زمین اتفاق می‌افتد یکی از تاثیرات مخرب بر آلودگی محیط زیست است. هنگام انجام عملیات‌هایی که در نزدیکی سطح زمین رخ می‌دهد موتور هواپیما ذرات بسیار ریزی در هوا منتشر می‌کند که علاوه بر آلودگی هوا باعث آلودگی محیط زیست هم می‌شود. علاوه بر موتور هواپیما، این ذرات در اثر تجهیزات پشتیبانی فرودگاه روی زمین که در ترمینال‌ها صورت می‌گیرد در فضا منتشر می‌شوند. بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ در فرودگاه لس‌آنجلس انجام شد، متاسفانه ذرات ریزی که هنگام برخاستن هواپیما از موتور آن منتشر می‌شود بسیار بیشتر از انتظار است.
انتشار سرب در هوا
یکی از تاثیرات هواپیما بر محیط زیست که از طرف اداره هوانوردی فدرال به عنوان تهدید بسیار جدی معرفی‌شده انتشار سرب از طریق سوخت هواپیما است. بسیاری از هواپیماهای مسافربری و شخصی دارای موتور پیستونی هستند و به همین دلیل با فعالیت این هواپیماها میزان زیادی سرب وارد هوا می‌شود. این میزان علاوه بر تهدید جدی برای آلودگی هوا، از طریق تنفس وارد بدن انسان شده و تاثیرات مخربی در سیستم عصبی، تنفسی، گلبول‌های قرمز، سیستم ایمنی و سیستم قلبی و عروقی می‌گذارد. همچنین افزایش سرب در هوا باعث به خطر افتادن سلامت نوزادان و کودکان که به سطح پایین سرب بسیار حساس هستند شده که در نهایت موجب اختلال در یادگیری، کاهش میزان هوش و اوتیسم در کودکان می‌شود.
برای کاهش تاثیرات سفر هوایی بر محیط زیست چه باید کرد؟
متاسفانه تاکنون قوانین و مقررات و محدودیت‌های خاصی در خصوص کاهش تاثیرات هواپیما بر محیط زیست انجام نشده است. ولی در حال حاضر آژانس محافظت از محیط زیست در این خصوص راه‌کارهایی به سازمان‌های هواپیمایی و صنعت هوانوردی ارائه داده که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از بین بردن کربن
با افزایش تولید کربن توسط هواپیما شرکت‌های هواپیمایی تصمیم گرفتند تا برای جبران آلودگی‌های ناشی از فعالیت هواپیما با جنگل‌کاری، طرح پاکسازی آب و تعیین جریمه انتشار کربن توسط دولت‌ها به کاهش انتشار کربن توسط ناوگان هوایی کمک کنند.
استفاده از وسایل حمل و نقل جایگزین
یکی از کم‌هزینه‌ترین موارد در کاهش تاثیرات سفر هوایی استفاده از وسایل حمل و نقل جایگزین برای سفر است. این کار علاوه بر کاهش سفرهای هوایی غیرضروری به کاهش قابل توجه گازهای گلخانه‌ای که توسط هواپیما وارد محیط زیست می‌شود کمک می‌کند. در صورتی‌که سفر ضروری و طولانی در پیش دارید و بهترین انتخاب سفر هوایی است، تا جای ممکن با خرید بلیط هواپیما چارتر بدون توقف که از نظر محیط زیستی به مراتب بهتر از پروازهای اتصالی هستند به کاهش آلودگی محیط زیست توسط سفر هوایی کمک کنید.
معرفی منابع سوخت جایگزین
یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هواپیما که تاثیر چشمگیری در آسیب رساندن به محیط زیست و آلودگی هوا دارد استفاده از سوخت‌های فسیلی در هواپیما است. در حال حاضر دانشمندان توانسته‌اند با استفاده از نوعی قارچ، تولیدات هیدروکربنی تولید کنند که به دلیل ترکیبات مشابه با فرآورده‌های نفتی می‌توان جایگزین سوخت‌های فسیلی در هواپیما کرد. همچنین یکی از سوخت‌هایی که همراستا با محیط زیست است سوخت زیستی هوایی نام دارد که به کاهش تولید کربن کمک می‌کند و از سال ۲۰۱۱ به عنوان یکی از سوخت‌های اصلی در صنعت حمل و نقل هوایی مورد استفاده قرار گرفته است.
بهینه‌سازی مسیرهای هوایی
یکی دیگر از مواردی که در کاهش آلودگی محیط زیست توسط هواپیما کمک می‌کند کنترل مسیرهای هوایی است. با تدوین استراتژی مناسب می‌توان سفرهای هوایی را طوری برنامه‌ریزی کرد که یک پرواز باعث تشکیل ابر و تغییر شرایط آب و هوا نشود. این کار به کاهش دما زمین و جلوگیری از تغییرات آب و هوا در اثر پرواز هواپیما کمک می‌کند. بهینه سازی مسیر شاید به نظر ساده باشد اما با ایجاد تشعشعات بهتر نور خورشید به پایین آمدن دما هوا کمک زیادی می‌کند.
سخن آخر
در این مطلب به تاثیرات هواپیما بر محیط زیست پرداختیم که می‌تواند بر زندگی و سلامت افراد تاثیر مستقیم داشته باشد. با افزایش سفرهای هوایی سیستم حمل و نقل هوایی مجبور به افزایش تعداد هواپیماها می‌شود که این کار علاوه بر تاثیرات مخربی که روی سلامتی دارد، تاثیرات غیرقابل جبرانی بر محیط زیست می‌گذارد. از طرفی آسیب به محیط زیست باعث نگرانی سازمان‌ها شده و باید به دنبال کاهش تاثیرات سفرهای هوایی و جایگزین کردن سایر وسایل حمل و نقل بود.
