سؤال مهم این است که دعوت از قطر برای شرکت در نشست ریاض به توقف تنش با عربستان منجر خواهد شد یا تنش همچنان ادامه خواهد یافت؟
با گذشت دو روز از دعوت از قطر برای شرکت در نشست ریاض، اما، دوحه هنوز واکنشی به این دعوت نشان نداده است
نخستین وضعیت این است که شیخ تمیم، امیر قطر که کشورش یکی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس است، به عنوان یک عضو در نشست ریاض شرکت کند.
در این صورت اگر دیدار و گفتگویی میان امیر قطر و پادشاه سعودی انجام شود، احتمالاً از سطح تنش میان طرفین نیز کاسته می شود و اگر دیدار و گفتگویی انجام نشود، به منزله تداوم تنش خواهد بود.
دومین وضعیت این است که دولت قطر حضور در نشست ریاض را در راستای منافع خود نداند و در نشست ریاض نیز شرکت نکند. دولت قطر برای شرکت نکردن در نشست ریاض، دلایل محکم دارد.
پادشاه عربستان سعودی دعوتنامه قطر را مستقیماً به امیر این کشور تحویل نداده بلکه این دعوتنامه را دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس به وزیر مشاور قطر در امور خارجه داده است.
با توجه به اینکه، قطر طی 18 ماه گذشته بیش از هر چیزی بر احترام در روابط با دیگر کشورها تأکید کرده است، به نظر نمی رسد که قطر واکنش مثبتی به این شکل دعوت برای حضور در نشست ریاض نشان دهد.
موضوع دیگر این است که قطر از موضع ضعف عربستان سعودی در شرایط کنونی آگاه است و از تشدید فشارها بر ریاض نیز استقبال می کند.
در همین حال، الگوی رفتاری آل سعود و سه کشور امارات، بحرین و مصر در قبال قطر تغییری نداشته است. در همین راستا، «انور قرقاش»، وزیر مشاور در امور خارجه امارات گفت:
"درگیری سیاسی زمانی پایان خواهد یافت که دلایل نهفته آن پایان یابد و در شرایط کنونی، این حمایت های قطر از نیروهای افراطی و دخالت آن در پایداری منطقه است که باید حل و فصل شود."
با توجه به این دلایل به نظر می رسد احتمال شرکت نکردن قطر و یا شرکت کردن در سطح وزیر خارجه به مراتب بیشتر از شرکت شیخ تمیم در نشست ریاض است.
وضعیت سوم این است که قطر در نشست ریاض شرکت نکند و همان گونه که از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بعد از 57 سال خارج شد، از شورای همکاری خلیج فارس نیز خارج شود. یکی از دلایل خروج قطر از اوپک این بود که دولت دوحه در تلاش است از زیر سایه سیاست هایی که به نوعی عربستان سعودی در آن نقش مهمی دارد، رها شود.
این شرایط در شورای همکاری خلیج فارس به مراتب بیشتر از سازمان اوپک حکمفرماست.
خبرگزاری بلومبرگ در این خصوص نوشت:
"این گونه توجیه ها در وضعیت شورای همکاری خلیج فارس دوچندان است؛ به ویژه اینکه در بین اعضای این سازمان دو کشور که همان عربستان سعودی و امارات هستند، طی ۱۸ ماه گذشته، تحرکات گسترده ای جهت قطع روابط کشورهای عربی با دوحه داشتند."
نکته پایانی اینکه؛ شواهد سیاسی گویای این است که دعوت از قطر برای شرکت در نشست ریاض در شرایط کنونی نمی تواند منجر به کاهش تنش دوحه و ریاض منجر شود بلکه این تنش همچنان ادامه خواهد یافت.
نویسنده: سید رضی عمادی
133/112
بیشتر بخوانید:
تداوم انتقاد امیر قطر از مداخله‌گرایی عربستان/ تحلیل
پیامدهای تنش در روابط قطر و عربستان سعودی برای دوحه/ تحلیل
