از دیدگاه ناظران سیاسی تصمیم پاکستان به اجازه دادن برای عبور هواپیمای حامل نخست وزیر هند از آسمان آن کشور از جهات مختلف مهم است:
اول آنکه مودی عازم آمریکا بود و قرار است در دیدار با «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا تحولات در روابط دوجانبه و مسایل منطقه ای را بررسی کنند.
با توجه به تنش های اخیر ایجاد شده در روابط آمریکا و پاکستان و در همان حال تلاش هند برای همکاری با آمریکا بخصوص در مورد افغانستان نرمش در موضع پاکستان در قبال هند معنا دار است.
در این زمینه، «حسن خان» کارشناس مسایل سیاسی در پاکستان معتقد است: "پاکستان برای پیشبرد اهداف و برنامه هایش نیازمند تنش زدایی با هند است، زیرا در شرایط بحران با همسایگانش نمی تواند اهداف خود را در افغانستان سازماندهی کند."
به اعتقاد وی بافت اجتماعی هند و پاکستان به گونه ای است که به سرعت می توانند به سمت صلح و آرامش حرکت کنند و تاثیر مطلوبی بر افغانستان هم خواهد داشت.
دوم آنکه پاکستان تا تثبیت موقعیت گروه طالبان در افغانستان در تلاش برای همراه کردن کشورهای منطقه با این گروه و ایجاد اطمینان در آنها در ارتباط با پیامدهای تسلط طالبان بر افغانستان است.
با توجه به سرمایه گذاری‌های سنگین هند در افغانستان یکی از نگران ترین کشورها در مورد آینده تحولات افغانستان، هند است. از اینرو اسلام آباد امیدوار است نرمش در مواضع پاکستان در قبال هند منجر به رایزنی های دوطرف از جمله در مورد افغانستان شود.
«عایشه صدیقه» کارشناس مسایل سیاسی در پاکستان براین باور است، هند و پاکستان به طور پنهانی تنش زدایی در روابط خود را آغاز کرده اند، زیرا پاکستان به عنوان متحد چین و درگیر شدید مشکلات اقتصادی از توان لازم برای ادامه تنش با همسایگانش از جمله هند را ندارد.
سومین موضوع مرتبط با تصمیم پاکستان برای دادن اجازه به هواپیمای حامل نخست وزیر هند برای عبور از آسمان آن کشور، عضویت اسلام آباد و دهلی نو در سازمان همکاری شانگهای است.
یکی از ویژگی‌هایی که کشورهای عضو هر سازمان بین المللی از جمله شانگهای باید داشته باشند مسئولیت پذیری در برابر مسایل امنیتی اعضا و کاهش حداکثری تنش ها است. از اینرو با توجه به تحولات افغانستان و عضویت دایم و کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، پاکستان با این تصمیم خود کوشیده است در ارتباط با تنش زدایی با هند توپ را به زمین این کشور بیاندازد و سپس تمامی اعضا را برای همکاری و همیاری با طالبان تشویق کند.
سازمان همکاری شانگهای با عضویت دایم ایران در حال تبدیل شدن به یک سازمان بین المللی موثر است و پاکستان با وانمود کردن کشوری مسئولیت پذیر درصدد است از همه ظرفیت‌های ان برای پیشبرد اهداف و برنامه های خود استفاده کند.
در هر حال، روابط هند و‌پاکستان به عنوان دو همسایه و رقیب اتمی حدود هفت دهه است با تتش و بحران روبرو است و چندین بار نیز وارد جنگ تمام عیار شده اند. تنش دهلی نو و اسلام آباد همکاری در نهادهای منطقه ای از جمله انجمن همکاری جنوب آسیا سارک را نیز مختل کرده است.
نگرانی که در مورد تاثیر تنش های هند و پاکستان به عنوان دو عضو دایم سازمان همکاری شانگهای براین سازمان نیز وجود دارد، از اینرو پاکستان با پیش گام شدن در تلطیف روابط با هند درصدد است به وعده های خود در اجلاس اخیر سران شانگهای نیز عمل کند.
«عمران خان» نخست وزیر پاکستان در این اجلاس برای تحکیم پایه های صلح و ثبات در منطقه و اعتماد سازی قول مساعدت داد.
با این حال با توجه اختلافات عمیق هند و پاکستان از جمله در مورد منطقه کشمیر و مساله تروریسم مشکل می توان تصور کرد تصمیم اسلام آباد به دادن اجازه به هواپیمای حامل نارندرا مودی نخست وزیر هند به مقصد آمریکا تاثیر تعیین کننده ای در روابط دهلی نو و اسلام اباد داشته باشد. موضوعی که حل آن از توان و قدرت دولت پاکستان خارج است و بایستی ارتش این کشور بخصوص سازمان اطلاعات ان آی اس آی تصمیم گیری کند.
نویسنده: مجید وقاری
117
