منطقه غرب آسیا طی یک دهه اخیر بیش از همه شاهد جنگ، ناامنی و هرج و مرج بود؛ این وضعیت ریشه در عوامل مختلف درون منطقه ای و برون منطقه ای دارد.
به لحاظ درون منطقه ای، یکی از شاخصه های اصلی منطقه غرب آسیا تنش ذاتی آن است.
«باری بوزان» نظریه پرداز روابط بین الملل عنوان می کند که خشونت در ذات منطقه غرب آسیا قرار دارد. ساخت برخی از کشورها که از سوی استعمار غرب در قرن 20 انجام گرفت، وجود منابع غنی انرژی و تاسیس رژیم جعلی صهیونیستی در این منطقه از علل درون منطقه ای خشونت و جنگ در غرب آسیاست.
مداخله قدرتهای فرامنطقه ای؛ مهمترین عامل تاثیرگذار بر شکل گیری هرج و مرج غرب آسیا
به لحاظ برون منطقه ای، مهمترین عامل تاثیرگذار بر شکل گیری و گسترش هرج و مرج و جنگ در غرب آسیا، مداخله قدرتهای فرامنطقه ای در امور این منطقه و پیوند خوردن امنیت برخی حکام به حمایت این قدرت ها است.
با وجود اینکه خشونت و هرج و مرج در غرب آسیا روند تصاعدی دارد و فجایع انسانی نظیر فاجعه یمن در این منطقه رخ داد، اما نه تنها هیچ معاهده منطقه ای به خصوص میان قدرت های منطقه شکل نگرفته بلکه اساسا تعارض و تضاد منافع قدرت های منطقه عامل مهمی برای شکل گیری و گسترش خشونت و هرج و مرج در منطقه است.
با توجه به این وضعیت ابتدا جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد یک امنیت منطقه ای را مطرح کرد.
«محمد جواد ظریف» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد پیمان "عدم تعرض" میان کشورهای منطقه را مطرح کرد.
«محمد عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر نیز شنبه گذشته در کنفرانس «سیاست های جهانی» که در کشور مغرب برگزار شد، درخواست «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر را درباره امضای معاهده امنیتی منطقه ای با هدف توسعه امنیت در منطقه غرب آسیا و امضای توافقنامه امنیتی مبتنی بر اصول اساسی امنیت و عقلانیت و برقراری امنیت با هدف تحقق صلح و شکوفایی مطرح کرد.
پیش از این شیخ تمیم امیر قطر نیز در نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل موضوع معاهده امنیت منطقه ای را مطرح کرده بود.
«حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز ابتکار صلح هرمز را در نشست مجمع عمومی مطرح کرده بود.
امضای معاهده عدم تعرض یا معاهده امنیت منطقه ای می تواند سبب اعتمادسازی در منطقه به خصوص میان قدرت های منطقه شود.
اعتماد، حلقه مفقوده میان کشورهای منطقه غرب آسیا
اعتماد حلقه مفقوده میان کشورهای منطقه غرب آسیا به خصوص قدرتهای این منطقه است.
افزایش اعتماد در روابط کشورها به منزله افزایش امنیت و کاهش خشونت و هرج و مرج در منطقه است و در عین حال وابستگی کشورهای منطقه به امنیت وارداتی را نیز کاهش می دهد.
در واقع، امنیت وارداتی یکی از معضل های کنونی در منطقه غرب آسیا است که با منافع قدرت های غربی پیوند خورده و عملا نه تنها امنیتی در پی نداشته بلکه مانع هر گونه همگرایی منافع کشورهای منطقه شده است.
نویسنده: سید رضی عمادی
115/116
بیشتر بخوانید:
همکاری با کشورهای منطقه؛ راهبرد ایران برای حفظ امنیت کشتیرانی در خلیج فارس/ تحلیل
ظریف: امنیت از طریق تجاوز و تهاجم به دست نمی‌آید
ظریف: امنیت در خلیج فارس قابل تجزیه نیست
