هر چند پس از خروج آمریکا از برجام در مه 2018، اروپایی ها در زمینه انجام تعهدات خود برای حفظ این توافق ناکام مانده اند، با این حال اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت برجام بر حفظ آن پافشاری می کند.
به رغم پافشاری این نهاد اروپایی بر حفظ برجام، اما واقعیت این است که در فقدان هر گونه اقدام موثر برای حفظ برجام از سوی اروپایی ها، حفظ این توافق با دشواری روز افزونی مواجه شده است.
این مساله ای است که ارشد ترین مقام اجرایی اتحادیه اروپا نیز به آن اذعان کرده است.
"اورزولا فون درلاین" رئیس جدید کمیسیون اروپا روز شنبه تاکید کرد، حفظ "برجام" روز به روز سخت‌تر می‌شود.
"فون در لاین" گفت: «رسیدن به موفقیت برای حفظ برجام روز به روز سخت تر می‌شود، برای نجات توافقی که در خطر فزاینده قرار دارد لازم است که ایران نیز با این توافق همراه باشد.»
اظهارات رئیس کمیسیون اروپا درباره لزوم همراهی ایران با برجام درحالی مطرح می‌شود که بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در مه 2018 و بازگرداندن غیرقانونی تحریم ها علیه تهران، ایران منتظر عمل کردن اروپایی ها به وعده ها و تعهدات شان ماند.
با این حال، اعضای اروپایی گروه 1+4 یعنی آلمان، فرانسه، بریتانیا و اتحادیه اروپا نه تنها به وعده‌های خود عمل نکردند بلکه در مواردی با سیاست های آمریکا علیه ایران نیز همراهی کردند .
هر چند اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی بارها بر اهمیت برجام در راستای حفظ صلح وامنیت منطقه ای و بین المللی تاکید کرده اند، اما ظاهرا آنها فقط از ایران توقع دارند که در راستای حفظ این توافق تلاش کند و نقش و تعهدات خود را فراموش کرده اند.
اروپایی ها بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام درمه 2018 وعده دادند با تضمین منافع اقتصادی ایران از طریق اتخاذ تدابیر عملی مانند ایجاد ساز وکار ویژه مالی موسوم به اینستکس این توافق را حفظ کنند؛ اما آنها با وجود مخالفت لفظی با اقدام ضد برجامی واشنگتن، تاکنون در عملی کردن موثر وعده های خود برای حفظ این توافق موفقیتی نداشته اند.
لذا ایران یکسال پس از خروج آمریکا از برجام و با پایان دادن به سیاست صبر استراتژیک و نیزاثبات ناکارآمدی راهکارهای پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد، بخشی از تعهدات برجامی خود را بر اساس بندهای 26 و 36 این توافق تعلیق می‌کند و تاکنون در 4 گام از تعهدات برجامی‌اش کاسته است.
درعین حال تهران همواره تاکید کرده است، گام های 4 گانه قابل بازگشت هستند و به محض انجام تعهدات طرف اروپایی، ایران نیز به متن تعهداتش در چارچوب برجام بازخواهد گشت.
با این حال طرف های اروپایی برجام به جای اینکه درصدد جبران قصور خود در زمینه عدم اجرای تعهدات برجامی‌اش باشند، چندی قبل با انتشار بیانیه ای به تهدید ایران درباره اجرای مکانیزم ماشه پرداختند. با این همه پس از برگزاری آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در روز 6 دسامبر ظاهرا از این مساله منصرف شده اند.
"علی اکبر صالحی" رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در 23 دسامبر با بیان اینکه حرکت اروپا به سمت مکانیسم ماشه خلاف خواست و نیت آنهاست، گفت: اگر این مکانسیم فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند.
اروپایی ها به خوبی از این مساله آگاه هستند که تهران هیچگاه در برابر رویکردهای مبتنی بر تهدید در موضوع هسته ای ایران مرعوب و تسلیم نشده و در این زمینه نیز تهدید قبلی تروئیکای اروپایی درباره اجرایی کردن مکانیزم ماشه باعث تغییر مواضع اصولی ایران نشده است.
اروپا اگر واقعا در راستای منافع خود خواهان حفظ برجام است باید گام های موثر و عملی برای اجرای تعهدات برجامی خود به ویژه اینستکس بردارد.
تهران خواستارآن است که کشورهای اروپایی فشارهای اقتصادی ناشی از خروج آمریکا ازبرجام را جبران کنند.
نکته مهم اینکه "جوزف بورل" مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا اذعان کرده که ایران به رغم کاهش تعهدات برجامی خود هنوز در چارچوب محدودیت های مقرر در توافق هسته ای برجام قرار دارد.
این امر نشانگر حسن نیت کامل ایران در زمینه حفظ برجام است و به همین دلیل اگراروپایی ها واقعا قصد حفظ این توافق بسیار مهم را دارند بهتر است به جای مقصر جلوه دادن ایران، خود به تعهداتشان به ویژه اجرای موثر اینستکس بپردازند.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
117/118
بیشتر بخوانید:
نشست شورای امنیت و بیانیه اعضای اروپایی آن در حمایت از حفظ برجام/ تحلیل
مقام اتحادیه اروپا: برجام، جایگزین مسالمت آمیز ندارد
