انقلاب اسلامی در گام اول موفق به نظام سازی و دولت سازی شد. رهبر معظم انقلاب ضمن بیان اهمیت تداوم این روند بر نقش "تمدن سازی" انقلاب در گام دوم تاکید دارند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ترسیم این نقشه راه به تبیین ظرفیت‌ها و دستاوردهای انقلاب اشاره داشته اند. این بدان معنا است در مرحله نوین تمدن سازی انقلاب، باید این مباحث و دستاوردها مورد توجه قرار گیرد.
رهبرمعظم انقلاب در بحث نظام سازی برای ملت ایران خاصه نسل جوان، نقشه راه را ترسیم فرمودند و راه و استراتژی را نشان داده اند.
ایشان در این زمینه به مولفه‌ها شاخصه‌های انقلاب اسلامی اشاره می کنند و یاد آور می شوند: " انقلاب انعطاف پذیر است. انقلاب اسلامی پس از نظام سازی دچار رکود و خموشی نشده است به عبارتی نظام سیاسی آن پویا وبالنده است. انقلاب اسلامی در روند توسعه و تحول "به اصول خود" پایبند است."
امّا آنچه من می‌خواهم بگویم این است که این راه طی شده، با همه‌ی اهمیّتش فقط یک آغاز بوده است و نه بیشتر. ایشان در همین خصوص یاد آور می شوند که ما هنوز از قلّه‌های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قلّه‌ها دست یابیم. باید از مرزهای کنونی دانش در مهمترین رشته‌ها عبور کنیم.
ما از این مرحله هنوز بسیار عقبیم؛ ما از صفر شروع کرده‌ایم. عقب‌ماندگی شرم‌آور علمی در دوران پهلوی‌ها و قاجارها در هنگامی که مسابقه‌ی علمی دنیا تازه شروع شده بود، ضربه‌ی سختی بر ما وارد کرده و ما را از این کاروان شتابان، فرسنگ‌ها عقب نگه داشته بود. ما اکنون حرکت را آغاز کرده و با شتاب پیش می‌رویم ولی این شتاب باید سال‌ها با شدّت بالا ادامه یابد تا آن عقب‌افتادگی جبران شود.
یکی از افتخارات غرور آفرین جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب، رشد روز افزون و حضور فعال کشور در عرصه‌های علمی است.
حوزه هوا - فضا یکی از عرصه‌هایی است که ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و بویژه در سال‌های اخیر پیشرفت‌های خیره کننده ای را در آن داشته است. ایران با اینکه فعالیت خود در این حوزه را بسیار دیر آغاز کرد اما اکنون موفق شده است در میان 9 کشور صاحب چرخه کامل فناوری ماهواره در دنیا قرار گیرد.
ایران نهمین کشوری است که توانست در دنیا ماهواره به فضا پرتاب کند. این مهم، در 10 ساله نخست فعالیت‌های سازمان فضایی اتفاق افتاد که نشان دهنده اقتدار دانشمندان و متخصصان ایرانی است. فعالیت ارسال ماهواره و پروازهای فضایی ایران از سال 2005 میلادی آغاز شد.
صنعت هوا فضای ایران در این چند سال موفق به طراحی و ساخت پرتاب کننده‌های ماهواره شد، ایستگاه زمینی دریافت کننده اطلاعات فضایی را طراحی کرد و در فرستادن موجودات زنده به فضا به موفقیت‌های ارزشمندی دست یافته است.
ماهواره‌ها در دنیای امروز کارکرد‌های غیرقابل‌انکار و پیش‌برنده‌ای دارند و مجموعه وسیعی از امکانات را در اختیار بشر قرار می‌دهند. امروزه در دنیا، ماهواره‌ها «چشم سوم بشر» هستند و کشور‌هایی که از این صنعت بی‌بهره‌اند، «کشور‌های کور» نامیده می‌شوند.
«ماهواره امید»، نخستین ماهواره ساخت ایران است که با کارکردی تحقیقاتی و مخابراتی به فضا پرتاب شد .پس از ان ماهواره «رصد» که نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب می شود در ارتفاع 260 کیلومتری سطح زمین، وارد مدار شد.
«ماهواره نوید» ماهواره‌ای با کارکرد «سنجش از دور» در مقایسه با ماهواره‌های قبلی پرتاب شده از قابلیت‌های بیشتری برخوردار بود.پس از این موفقیت‌ها، ساخت «ماهواره فجر» با استاندارد‌های عالی جهانی در سال 2012 پیگیری شد. این ماهواره مدل ارتقاء یافته و پیشرفته ماهواره امید بود.
با پرتاب کاوشگر" پیشگام" ، رکورد جدیدی برای دستاوردهای فضایی کشور ثبت شد و «کاوشگر پیشگام» توانست به کمک یک پرتابگر سوخت جامد، سرنشین خود را که «میمونی از نژاد رزوس» بود تا ارتفاع 120 کیلومتری سطح زمین حمل کند و به سلامت فرود آورد تا بدین ترتیب ایران در ردیف معدود کشور‌هایی قرار گیرد که از توانمندی ارسال موجود زنده به فضا ماورای جو (ارتفاع بالاتر از100 کیلومتر) و بازگشت سالم آن برخوردار هستند. در ژوییه 2017 نیز «ماهواره برسیمرغ» به فضا پرتاب شد.
دکتر مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به رشد سریع اقتصاد فضایی تا سال 2040 می گوید :"طی 10 سال از 2008 تا 2016 رشد اقتصادی فضا 139 درصد بوده و در مقابل اقتصاد جهانی تنها 19.5 درصد رشد داشته است و این به معنای رشد ۶.۵ درصدی فناوری‌های فضایی نسبت به کل اقتصاد جهانی است.
"رئیس سازمان فضایی با تاکید بر اینکه اقتصاد فناوری فضایی تا سال 2040 رشد قابل توجهی خواهد داشت، معتقد است که در آینده فناوری‌های فضایی، انقلابی خواهد داشت. چرا که ماهواره‌ها در آینده تبدیل به یک زیرساخت اقتصادی برای کشور می‌شوند، به گونه‌ای که اقتصاد خدمات در اینترنت ماهواره‌ای به 411 دلار بالغ خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر 76 درصد اقتصاد فضایی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دارد، پیش بینی کرده است که این میزان تا سال 2040 به 85 درصد خواهد رسید.در این زمینه در سازمان فضایی ایران برنامه ای راهبردی طراحی شده است .
در برنامه 10 ساله اول این سازمان که از سال 2006 اجرایی شد، ایران در عرصه فناوری فضایی به پیشرفت‌های قابل ملاحظه ای دست یافت و موفق به دستیابی به چرخه کامل فناوری فضایی شد.در حال حاضر 12 کشور صاحب چرخه کامل این فناوری است.
"براری"، با اشاره به ایجاد 28 شرکت دانش‌بنیان در عرصه‌های فضایی از تکمیل زنجیره ارزش فناوری فضایی بعنوان مهمترین برنامه‌های سازمان فضایی ایران خبر داده است.
دکتر محمد ابراهیمی رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی نیز با اشاره به دیدگاه بین المللی در مورد فناوری فضایی ایران، می گوید: یک موسسه معتبر بین المللی که پیشرفت‌های فضایی کشورها را رصد می کند، به تازگی 5 کشور نوظهور در عرصه فضایی را اعلام کرده و در بین این 5 کشور، ایران را به عنوان کشوری معرفی کرده که سریعترین پیشرفت فضایی را داشته است.
به گفته رئیس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی سازمان فضایی؛ در حال حاضر در بخش فضا، اجرای چندین طرح در دستور کار قرار دارد که عبارتند از؛ "طراحی و ارسال ماهواره‌های مخابراتی و سنجشی" و "توسعه ماهواره‌برهای مرتبط".
وی در زمینه برنامه‌های بعدی این پژوهشگاه نیز گفته است: گام بعدی ما این است که کاوشگری با حجم و ابعاد بزرگتر طراحی کنیم که از جهت ارتفاع پروازی نیز بالاتر باشد؛ انجام این کار، نیازمند طراحی یک سیستم کنترل و فرود قوی‌تر است تا بتواند این کاوشگر را در فاصله 150 کیلومتری مدار زمین قرار دهد.
این پروژه‌ها و اهداف بلند مدت آن نشان می دهد، آینده صنعت "هوا-فضا" در ایران، بسیار روشن و جذاب است. این دستاوردها با همت متخصصان ایرانی به دست آمده است. در حال حاضر بیش از 1000 کارشناس فنی و بیش از هفت دانشگاه بزرگ صنعتی کشور در زمینه طراحی، تست و توسعه فناوری‌های زیستی فضایی با این مرکزهمکاری می‌کنند. ادامه این مسیر نیاز به کار و تلاش مستمر دارد و نباید از شکست‌ها، خسته و یا مأیوس شد.
این دستاوردها در گام دوم انقلاب، قطعا جایگاه ایران را در عرصه یکی از علوم برتر جهانی به سطح مطلوبتری ارتقا خواهد داد تا فاصله رشد علمی ایران با دنیای در حال توسعه کمتر شود .141/118
نویسنده: جمشید امین زاده
تهیه شده در «گروه ایران و خاورمیانه» اداره کل خبر و تفسیر برون‌مرزی
