این طرح در واکنش به اقدام جنایت‌کارانه دولت تروریستی آمریکا در ترور سردار سپهبد «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «ابومهدی المهندس» نائب رئیس حشد الشعبی و 8 نفر از همراهان‌شان تصویب شد.
یک سال از تصویب این طرح در پارلمان عراق می‌گذرد، اما با وجود همراهی مردم عراق، موضوع خروج نظامیان آمریکایی همچنان محل منازعه دولت بغداد و گروه‌های عراقی است.
دولت عراق در چند مرحله مذاکراتی با دولت واشنگتن در خصوص خروج نظامیان آمریکایی انجام داد. دولت «مصطفی الکاظمی» درباره خروج نظامیان آمریکایی موضع مشخصی اتخاذ نکرد، اما «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا پس از سفر اوت 2020 الکاظمی به واشنگتن، اعلام کرد: "نظامیان آمریکایی در برنامه زمانی سه ساله از عراق خارج خواهند شد."
این موضوع با اعتراض گسترده گروه‌های عراقی مواجه شد. در بعد عملی نیز از نوامبر 2020 خروج 500 نظامی آمریکایی از عراق آغاز شد.
سؤال مهم این است که چرا مصوبه پارلمان عراق پس از یک سال با قاطعیت بیشتری اجرایی نشد؟
به نظر می‌رسد، مهم‌ترین عامل در این خصوص، نبود اجماع میان گروه‌های عراقی است. اگرچه پارلمان عراق طرح خروج نظامیان آمریکایی را تصویب کرد، اما اغلب گروه‌های اهل سنت و کرد و برخی ائتلاف‌های شیعی با این طرح مخالف هستند و جلسه رأی‌گیری پارلمان در روز 5 ژانویه 2020 را تحریم کردند.
واقعیت این است که برخی گروه‌های سیاسی عراق حضور نظامی آمریکا در این کشور را سازگار با منافع و امنیت خود می‌دانند و موافق اجرایی شدن مصوبه پارلمان نیستند. بنابراین، در درون پارلمان عراق فاصله معناداری میان شمار موافقان و مخالفان خروج نظامیان آمریکایی وجود ندارد.
از مجموع کل 329 نماینده پارلمان عراق تنها 168 نماینده در روز 5 ژانویه به این طرح رأی مثبت دادند یعنی تنها سه نماینده بیش از نصف تعداد کل نمایندگان پارلمان.
«مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر پس از این رأی، خطاب به نمایندگان پارلمان نوشت: "من رأی داده شده به این قطعنامه را پاسخی ضعیف و ناکافی به نقض حاکمیت عراق توسط آمریکایی‌ها و اقدامات آنها در تشدید تنش‌های منطقه‌ای می‌دانم."
عامل مهم دیگر، نبود اراده جدی نزد دولت عراق برای پیگیری مصوبه پارلمان این کشور است. مصطفی الکاظمی با حمایت گروه‌هایی از هر سه طیف شیعی، اهل سنت و کرد عراق به‌عنوان نخست‌وزیر موفق به کسب رأی اعتماد از پارلمان شد. بخشی از این گروه‌های عراقی مستقیماً به آمریکا وابسته هستند و حمایت آمریکا را با خود دارند.
از سوی دیگر، عراق کشوری تحت اشغال آمریکا است و 14 پایگاه نظامی در عراق داشت که البته 4 پایگاه را در سال 2020 و پس از مصوبه پارلمان تخلیه کرد. بنابراین، می‌توان گفت نه‌تنها دولت بغداد استقلال لازم را برای اخراج نظامیان آمریکایی ندارد بلکه شخصِ نخست‌وزیر نیز حمایت آمریکا را برای تداوم بقای خود در قدرت لازم می‌داند.
عامل مهم دیگر این است که عراق با آمریکا توافق‌نامه امنیتی در سال‌های 2008 و 2014 امضا کرد. مطابق این توافق، آمریکا در عراق پایگاه‌های نظامی تأسیس کرد و هزینه مادی زیادی نیز برای این پایگاه‌ها انجام داد.
دولت آمریکا برای خارج کردن نظامیان خود از عراق، خواستار پرداخت هزینه‌هایی است که برای ساخت این پایگاه‌ها انجام داد، اما دولت بغداد به لحاظ مادی در شرایطی نیست که بتواند خسارت‌های ادعایی آمریکا را پرداخت کند.
مجموع این شرایط، سبب شد با گذشت یک سال از مصوبه پارلمان عراق برای خروج نظامیان آمریکایی، اقدام جدی در این خصوص انجام نشود، اما واقعیت این است که وضعیت امروزی نظامیان آمریکایی در عراق قابل مقایسه با پیش از مصوبه 5 ژانویه 2020 پارلمان عراق نیست.
امنیت نظامیان آمریکایی در عراق شدیداً کاهش یافته است، به نحوی که آمریکا مجبور شد شماری از پایگاه‌های کوچک خود را تخلیه و نظامیان خود را در پایگاه‌های بزرگ‌تر مستقر کند. از این رو، به نظر می‌رسد با وجود دلایل ذکر شده فوق، پروسه خروج نظامیان آمریکایی از عراق، «زمان‌بر، اما نهایتاً قابل تحقق» باشد.
نویسنده: سیدرضی عمادی
117
بیشتر بخوانید:
خروج نظامیان آمریکایی از عراق؛ رویکرد دولت بغداد و گروه‌های مقاومت
