روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اروپایی عمدتا روابط مستقلی نبوده بلکه تابع سیاست‌های آمریکا بوده است. در واقع، کشورهای اروپایی روابط با ایران را در چارچوب نگاه خصمانه آمریکا به ایران تعریف کردند. برای نمونه بعد از اینکه دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ در اقدامی خصمانه و غیر قانونی از برجام خارج شد، کشورهای اروپایی نه تنها به تعهدات برجامی خود در قبال جمهوری اسلامی ایران عمل نکردند بلکه به بخشی از پازل ضد ایرانی واشنگتن تبدیل شدند و رویکرد خصمانه ای علیه ایران اتخاذ کردند.
نکته دیگر اینکه، اگر در برهه ای نیز اروپایی ها مستقل از آمریکا در جهت بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران حرکت کردند، باز هم دولت آمریکا مانع شد. نمونه آن در زمان روی کار بودن دولت اصلاحات در ایران بود که گفتگوی انتقادی ایران و اروپا به گفتگوی سازنده تغییر یافت و طرفین در جهت بهبود روابط حرکت کردند، اما دولت جورج بوش ناگهان ایران را به همراه کره شمالی و عراق در محور شرارت قرار داد و عملا گفتگوهای سازنده میان ایران و اروپا با شکست مواجه شد.
تأثیرپذیری اروپا از آمریکا در روابط با جمهوری اسلامی ایران سبب شد روابط طرفین بیش از همه شاهد بی اعتمادی گسترده، نبود احترام متقابل و عدم توانایی برای تعریف منافع متقابل قرار گرفت و نه اروپا توانست از ظرفیت های ایران استفاده کند و نه امکان استفاده از توانمندی های اروپا برای ایران فراهم شد.
اکنون مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران که توسعه روابط با اروپا را مد نظر دارد، بر این باور است که بدون تغییر نگاه اروپا به ایران و همچنین بدون کم کردن از تأثیرگذاری آمریکا بر سیاست اروپا درباره ایران، امکان توسعه روابط سخت خواهد شد.
همچنین روابط ایران با کشورهای اروپایی از سیاست‌های حمایتی اروپا از رژیم صهیونیستی نیز تاثیر می پذیرد. برخی از کشورهای اروپایی آشکارا حامی جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه هستند و از اقدامات خصمانه این رژیم علیه جمهوری اسلامی ایران نیز حمایت می‌کنند. کشورهای اروپایی در حالی خواستار خویشتن داری ایران در واکنش به اقدام جنایت کارانه رژیم صهیونیستی در ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران هستند که دست کم این جنایت صهیونیست‌ها را محکوم نیز نکرده اند.
از این رو، مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به تماس تلفنی «اولاف شولتس» صدراعظم آلمان، با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره خود را موظف به تبعیت از قوانین و مقررات بین‌المللی دانسته است، تصریح کرد: ایران ضمن استقبال از توسعه تعاملات با همه کشورها و تاکید بر حل مشکلات از طریق مذاکره، هرگز تسلیم فشار، تحریم، زورگویی و تجاوزگری نخواهد شد بلکه مطابق موازین بین‌المللی پاسخ به متجاوزین را حق خود می‌داند.
نویسنده: سید رضی عمادی
